O’zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o’rtа mахsus tа’lim vаzirligi аndijоn davlat universiteti

Ona platasi Mother board - Asosiy elektrosxema bulib unga protsessor, tezkor va kesh xotira mikrosxemalari, kontroller va adabter elektrosxemalari urnatiladi, kattik disk va disk yurituvchilari ulanadi

Disk yurituvchilari - Bu egiluvchan va kompakt disklardagi ma’lumotlarni ukish va ularga saklash ishlarni bajaradigan kismi.

Elektr ta’minlovchi blok - Xar bir kisimning uziga mos elektr-kuvvat extiyojini ta’minlovchi blok.


6. Sichqoncha va klaviaturada bajariladigan amallar.
Kompyuterning asosiy kisimlaridan biri bu Sichqoncha. U 3 xil buladi: standart, trekbol va sensor panel. Standart Sichqonchalar stol ustida ishlatish zarur bulgan, sensor panel bilan trekbollar esa noutbuklar uchun yaratilgan va ular pastki paneli ichiga urnatilgan buladi.
Sichqoncha ichida rezina ichiga joylashgan temir sharik bor, u stol buyicha xarakat kilganda maxsus roliklar va indikatorlar orkali ushbu xarakat kompyuterga junatiladi va ekrandagi Sichqoncha kursatkichi (strelkasi) biz belgilagan yunalishda xarakatlanadi.

Sichqonchaning ikkita tugmasidan chap tugmasi asosiy, ung tugmasi esa yordamchi buladi. Asosiy tugma bilan biz tugmalarni bosamiz, amallarni tanlaymiz, rasm chizamiz va xar xil ob’ektlarni chuzib joyini uzgartiramiz. Ung tugma esa bizga yordamchi menyuni ekranga chikaishda yordam beradi.
Kompyuterning yana bir asosiy kismidan biri bu klaviatura. Klaviatura yordamida biz asosan ma’lumotlarni kiritamiz. Klaviatura xarflar joylanishi buyicha ingliz (QWERTY) va fransuz (AZERTY) standartlariga bulinadi.

Klaviatura 5 kismdan iborat:
Asosiy yoki alfavit tugmalari: Bu kismi 57ta tugmadan iborat: 37 lotin xarf va belgilar, 10 rakam va 10 maxsus tugmalar. Kup tugmalarda bir nechta belgilar yozilgan. Xar xil rangda yozilgan xarflar, belgilar xar xil til standartiga mos. Til standartini uzgartirish klaviaturalarda xar xil (ung Alt va Shift yeki ikkita Shift yeki ung Ctrl va Shift tugmalarni birga bosish). Maxsus tugmalar bilan yakinrok tanishaylik. Shift - Agar siz xarflar tugmasini bosgangiz u xolda kichik xarf kiritiladi, agar sizga katta xarf kerak bulsa u xolda maxsus Shift tugmani bosib, kuyvormasdan shu xarf tugmasini bosishiz kerak. Agar bitta rang bilan bir nechta belgilar yozilgan bulsa u xolda ulardan pastkidagi asosiy, yukoridagi passiv deb nomlanadi. Tugmani bosganizda asosiy belgi kiritiladi. Agar sizga passiv belgi kerak bulsa u xolda siz maxsus tugmani bosib, kuyvormasdan belgi tugmasini bosishiz kerak. Ctrl va Alt - shu tugmalarni bosib turib boshka tugmani bosganimizda xar xil amallar bajariladi. Caps Lock - Bu tugma yordamida Shift bosilib turgan xolatini (fakat xarflar uchun) yokamiz yoki uchiramiz. Tab - Keyingi bulimga yoki kismga utish. Backspace - Oldin (chapda) joylashgan bitta belgini uchirish. Enter - Yangi satrga utish yoki ma’lumotlarni kiritish. Esc - Oxirgi xarakatdan voz kechish.