O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta- maxsus ta’lim vazirligi

EVGYENOL RAYHONI — OCIMUM GATTISIMUM L.

Evgenol rayhoni — Ocimum gattisimum L., labgullilar — Labiate

oilasiga kiradi.
Evgenol rayhoni bo‘yi 70—100, ba’zan 150 sm ga yetadigan sershox yarim buta. Poyasi kam tukli, to‘rt qirrali, asos qismidan boshlab ko‘p shoxlangan. Bargi oddiy, cho‘ziq tuxumsimon, tishsimon qirrali bo‘lib, poyada bandi bilan qarma-qarshi joylashgan. Gullar sarg‘ish, labgullilar oilasiga xos tuzilgan.
Avgust oyida gullaydi.
Geografik tarqarilishi. Evgenol rayhonining vatani Janubiy Afrika, Madagaskar va unga yaqin orollar. Rossiya shariotida bir yillik o‘simlik sifatida o‘stiriladi. Evgenol rayhonining boshqa rayhonlar bilan chatishtirib yetkazilgan „Yubiley“ navi Qrim, Krasnodar o‘lkasida hamda Gruziya, Armaniston, Moldaviya, Qirgiziston respublikalarida o‘stiriladi.
Mahsulot tayyorlash. O‘simlik gullaganida yer ustki qismidan 10—
15 sm qirqib olinadi (yo‘g‘on poyalar aralashmasligi kerak) va qurib qolmasdan (mahsulot qurib qolsa yoki quritilsa, tarkibidagi efir moyi miqdori va moydagi evgenol kamayib ketadi) efir moyi olish uchun tezda zavodlarga yuboriladi. Efir moyi bosim ostida qizdirilgan suv bug‘i yordamida haydab olinadi.
Kimyoviy tarkibi. Ho‘l evgenol rayhonining yer ustki qismi tarkibida 0,3—0,8% efir moyi bo‘ladi. Efir moyi tarkibida esa 50—80% evgenol, metilxavikol, kamfora va otsimen bor.
Efir moyidan evgenol olinadi.