O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta- maxsus ta’lim vazirligi

Kimyoviy tarkibi. Mahsulot tarkibida vitamin K₁ (1 g mahsulotda 1600 biologik miqdorida), askorbin va pantaten kislotalar, 2,5% yog‘, 0,12% efir moyi, 2,7 % smolasimon va 2,15% gacha achchiq moddalar, 3,18% saponinlar, inozit, 0,05% alkaloidlar hamda boshqa birikmalar bo‘ladi.
Makkajo‘xori mevasi tarkibida 61,2% gacha kraxmal, 4,2—4,75% moy, vitamin B₁, B₂, B₆, nikotin, pantaten kislotalar, biotin, flavonoidlar (kversetin, izokversetin va boshqalar), 7,4% gacha pentozanlar va boshqa birikmalar uchraydi.
Moy makkajo‘xori doni (mevasi) ning embrioni (murtagi) dan sovuq presslash usuli bilan olinadi. Embrionda moyning miqdori 49—57% ga yetadi. Moydan tashqari yana 13—18% gacha oqsil moddalar, 5,2% gacha fitin va boshqa birikmalar bo‘ladi.
Embrion — makkajo‘xori donidan un, kraxmal va patoka (kraxmal qiyomi, shinni) tayyorlash jarayonidagi chiqindidir. Embriondan (ishlab chiqarish jarayoniga qarab) 18—20% dan tortib, 40—50% gacha moy olish mumkin.
Makkajo‘xori moyi sarg‘ish rangli, o‘ziga xos hidli va mazali quyuq suyuqlik bo‘lib, yarim quruvchi moylarga kiradi. Moy tarkibida 45—48% olein, 40% gacha linol va 11—16% gacha to‘yingan kislotalarning glitseridlari hamda fosfatidlar, tokoferollar, vitamin E, fitosterinlar va boshqa moddalar bor.
Ishlatilishi. Makkajo‘xori moyi ateroskleroz kasalligining oldini olish va davolashda ishlatiladi. Bundan tashqari, qon tarkibidagi xolesterin miqdorini kamaytiradi va organizmdagi lipoidlarning
almashinish jarayonini yaxshilaydi. Bu moy biologik faol moddalarga boy bo‘lib, organizmga kompleks ta’sir etadi.
Makkajo‘xori moyi oziq-ovqat sanoatida ham ishlatiladi. Makkajo‘xori o‘simligining preparatlari o‘t haydovchi (xoletsistit,
xolongit va gepatit kasalliklarida, o‘t ajralishi to‘xtab qolgan hollarda), siydik haydovchi (buyrak-tosh kasalligida, qovuqda tosh bo‘lganda va istisqo kasalligida) hamda qon to‘xtatuvchi dori sifatida qo‘llaniladi.