O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta- maxsus ta‟lim vazir ligi buxoro muhandislik-texnologiya instituti ro‟yxatga olindi

DISBALANS
(fran. 
disbalanse
, lat dis buzish ma`nosini anglatuvchi old qo`shimcha va fran. 
aynan – tarozi), debalans mashinalarning aylanuvchi detallari o`qiga nisbatan muvozanatda 
bo`lmasligi. D.balasirlashda aniqlanadi va yo`qotiladi. 
DREL 
(nem. 
drillbohrer
) – metallar, yog‘och va b.materiallarda teshik ochish uchun 
foydalaniladigan dastaki mashina. 

---

176 
DOMKRAT 
(goll. 
dommekracht
) – yuklarni bir oz balandga (odatda, 2 m gacha) 
ko`taradigan statsionar, olib yuriladigan yoki ko`chma mexanizm. Reykali, vintli, pnevmatik, 
gidravlik xillari bor.
JILVIR QOG‟OZ -
donador abraziv materialli elastik qog‘oz yoki mato polotno; metall 
detallarni tozalash; silqalash, yaltiratish, yog‘och va b.sirtlarga jilo berish uchun ishlatiladi. 
JILOLASH 
(nem. 
polieren
, lat. 
polio
– silliqlayman) – materiallar sirtiga oynaday silliq qilib 
ishlov berish (pardozlash).Metallar fetra yoki movutdan yasalgan, tez aylanuvchi yumshoq charxlar 
yoki sirtiga sayqallovchi pasta surkalgan, tez harakatlanuvchi lentalar b-n J.stanoklarida, shunindek 
abraziv suyuqlik bg‘n ishlanadigan ustanovkalarda jilolanadi. Ba`zi hollarda elektroliz yordamida 
elektrolitik J.usuli qo`llaniladi. Yog‘och materiallarning silliqlangan sirti rangsiz smola (politura) va 
yaltiratuvchi kg‘ta yoki spirtda suyultirilgan vena ohangini surkab jilolanadi. Tosh (silliqlangandan 
keyin) sirtiga mayin kukun (mas.,qalay oksidi) sepib, namlangan charx bg‘n ishqalab jilolanadi. 
ZENKER (
nem. 
senker
) – metall, plastmassa va b.detallarda tsilindrik teshiklar 
zenkerlaydigan ko`p tig‘li kesish asbobi. Tekis ochiq teshiklarga ishlov beradigan yassi zenker, 
pog‘onali teshikiga ishlov beradigan zenker., yaxlit (monolit) va yig‘ma (almashtirilgadigan kesuvchi 
qismlar va korpusdan iborat), quyruqli va quyma zenkerlar bor. 
ZICHLAGICH
– suyuqlik bug‘ yoki gaznig detallar orasidagi tirqishdan sizib chiqishining 
oldini oluvchi yoki kamaytiruvchi, shuningdek detallar ichiga ifloslik, nam, chang va loy kirishidan 
saqlovchi rezinag‘metall moslama. Qo`zg‘aluvchi va qo`zg‘amas detallar orasidagi germetiklikni 
ta`minlaydi. Qo`zg‘aluvchan kontaktli (sal‘nik, manjet va boshqa), qo`zg‘almas kontaktli (turli 
qistirmalar, shnur, plastina va boshqa), kontaktsiz (masalan, labirintli – bir necha detal‘ orasiga 
qo`yiladigan) zichlagichlar bor. 
ZOLOTNIK - 
Bug‘ mashinalari va turbinalari, pnevmatik mexanizmlari, pnevmatik 
mexanizmlar, gidroavtomatik sistemalari va boshqada issiqlik yoki mexanik protsesslarni boshqarish 
sistemasining qo`zg‘aluvchan elementi; 3.sirpanadigan sirtidagi teshiklarga nisbatan siljib, ish 
suyuqlikgi yoki gazi oqimini kerakli kanalga yo`naltiradi.