|
- Apparat va dasturiy ta’minot sozlovchisi kasbibo‘yicha “Elektrotexnika va elektronika asoslari” fanidan
O‘QUV DASTURI
Kvalifikatsiya(lar)nomi:
O‘quv rejadagi tartib raqami: Ajratilgan soat:
Apparat va dasturiy ta’minot sozlovchisi
2.02
40
Toshkent - 2021
O‘quv dasturi Pedagogik innovatsiyalar, kasb-hunar ta’limi boshqaruv hamda pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti aloqa va axborotlashtirish, telekommunikatsiya texnologiyalari yo‘nalishlari bo‘yicha O‘quv metodik birlashmasining 2021- yil 20-avgustdagi 3-sonli majlis bayoni bilan ma’qullangan.
Tuzuvchilar:
D.N.Jumaeva
Navoiy shahar kasb-hunar maktabi maxsus fan o‘qituvchisi
M.G‘.Axmedova Navoiy shahar kasb-hunar maktabi maxsus fan
o‘qituvchisi
Taqrizchilar:
U.F.Sattorov
Navoiy shahar kasb-hunar maktabi direktori, filologiya fanlari nomzodi.
G‘.R.Yodgorov
Navoiy Davlat Pedagogika Instituti informatika o‘qitish metodikasi kafedrasi dotsenti, fizika- matematika fanlari nomzodi
Dastur nomi
|
Elektrotexnika va elektronika asoslari
|
Ajratilgan soat
|
40
|
Mavzular soni
|
17
|
Dasturning maqsadi
|
O‘zbekiston Respublikasi energetikasini rivojlantirish bosqichlari, energetika sistemasi, elektrotexnika magnit va elektromagnit zanjirlar, doimiy va o‘zgaruvchan toklarni ishlab chiqarish, elektr mashinalari, elektr jihozlar, elektr
apparatlar, elektron va o‘lchov asboblari, elektr manbalari, elektron texnikasini tuzilishi, tavsifi va ishlash prinsiplarini o‘rgatadi.
|
O‘zlashtirish (o‘qitish) natijalari
|
O‘qish davrida o‘quvchi kondensatorlar, elektr sig‘im, kondensatorlarni ulash, qarshiliklarni ulash usullari,
o‘tkazgichlarda kuchlanish va quvvatning yo‘qoti-lishi, tok rezonasi, quvvat koefitsienti, aktiv va reaktiv energiyasini,
uch fazali zanjirdagi aktiv, reaktiv va to‘la quvvati, uch fazali iste’molchilarining uchburchak shaklida ulangan zanjirini tekshirish,
etalon asbob yordamida o‘lchov asboblarini tekshirish, parallel uyg‘otgichli o‘zgarmas tok dvigatelini tekshirish bir fazali transformatorlarning ishlash tartibi,
ekvivalent miqdorlar usuli bilan elekrodvigatellarni tanlash usullarini o‘rganadi va mustaqil bajara oladi.
|
Bilimlar
|
-elektr tokining kuchi, kuchlanishi, quvvatini, o‘tkazuvchilar qarshiligini o‘lchov birliklarini, ularni o‘lchash usullarini; -o‘tkazuvchilar va tok manbaalarini ketma-ket va parallel ulash prinsiplarini;
-qisqa tutashuvdan saqlanish (yerga ulash, nollash) usullari -Fizika va elektrotexnika qonunlarini;
-Elektr iste’molchilarini va manbalarini ulanish usullarini;
-Elektr asboblarini tuzilishi va ularning ishlash prinsipini;
-elektr o‘lchov asboblari (ampermetr, voltmetr) tuzilishini, ularning ishlash prinsiplarini, elektr zanjiriga ulash qoidalarini;
|
Ko‘nikmalar
|
-Elektr apparatlari, jihozlari, o‘lchov va elektron asboblarining texnik
-elektr sxemalarini yig‘ish va montaj;
-Elektr sxemalari hisoblarini bajarish:
-Elektr o‘lchov asboblaridan to‘g‘ri foydalanish;
-Elektr asboblari va jihozlarining nuqsonlari-ni aniqlash va ularni ta’mirlash;
-Texnika xavfsizlik qoidalariga amal qilingan holda elektr uskunalari bilan ishlash xamda mustaqil bajarish ko‘nikmasiga ega bo‘lishi kerak.
-qisqa tutashuvdan himoyalanishni amalga oshirish.
-texnika xavfsizlik, atrof-muhitni muhofaza qilish qonunlarini bilishi;
|
O‘quv rejasiga muvofiq o‘zaro bog‘liq bo‘lgan fanning nomi
|
Fizika, matematika, kimyo, informatika,
|
O‘qitishni tashkiliy shakli
|
N - Nazariy ta’lim;
A - Amaliy ta’lim;
NA - Nazariy va amaliy ta’lim birgalikda tashkil etiladi; MX - Maxsus xonada o‘tkaziladigan mashg‘ulot.
|
Dasturga qo‘yilgan
|
Majburiy
|
talab
|
|
O‘qitish tili
|
Guruhda belgilangan o‘qitish tili asosida
|
Baholash tartibi
|
Baholash bo‘yicha amaldagi tartib asosida
|
O‘quvchilarning bilim va ko‘nikmalarini baholash
|
Yozma, og‘zaki, savol-javob, test, amaliy topshiriq
|
2. O‘quv dasturi mazmuni
№
|
Mavzuning
nomi
|
Mavzuning qisqacha mazmuni
|
Jami
|
O‘qitishni tashkiliy shakli
|
Mustaqil ta’lim
|
1
|
Elektr maydoni
|
Kulon qonuni. Elektr maydonining ta’riflari, kuchlanish, potensial kuchlanish. Elektr maydon-dagi. O‘tkazgichlar elektrostatik induksiya. Dielektriklarning mustahkamligi. Elektroizolat-sion materiallar to‘g‘risida ma’lumotlar. Konden-satorlar, elektr sig‘im, kondensatorlarni ulash.
|
|
N
|
|
2
|
O‘zgarmas tok elektr zanjirlari
|
Elektr zanjirlari to‘g‘risida umumiy ma’lu-motlar, ta’rifi va tavsifi. Elektr tokining ta’rifi va turlari. Elektr zanjirining elementlari, manbaning EYuK va iste’molchining qisqich-lardagi kuchlanishi. Murakkab elektr zanjirini hisoblash.
|
2
|
A
|
|
3
|
Elektromagni-
tizm
|
Elektr maydonining aniqlanishi va tarifi. Magnit maydon va magnitmaydon zanjirlari. Magnit yurituvchi kuch (MYuK), Magnit oqimi. To‘la tok qonuni va uni maydonni xisoblashda qo‘llash. Magnit maydonda me-xanik kuchlar. Elektrostatik maydon.
|
2
|
N
|
2
|
4
|
Bir fazali o‘zgaruvchan tok zanjirlarida ishlash
|
O‘zgaruvchan tok miqdori aniqlash. O‘zga-ruvchan tokning aniqlash. O‘zgaruvchan tok miqdorlarini belgilash. Tokning oniy amplitu-dasi, effekt qiymatlari va EYuK, davr, burchak chastotasi, davriy chastota, bosh-lang‘ich faza, fazalar siljishi, sinussoida qiymatlarining vektor tasviriga chiqarish. O‘zgaruvchan tok zanjirida aktiv qarshilik vektor diagrammasi, tenglamasi va grafigini aniqlash. Aktiv qarshilik va induktiv g‘altak ketma-ket ulangan zanjir, tenglamasi, grafigi va vektor diagrammasini bajarish. Kuchlanish lar rezonansini va tarmoqlanmagan o‘zgaruv-chan tok zanjirini aniqlash. Bir fazali o‘zgarchan zanjirlarini tekshirish.
|
2
|
A
|
|
5
|
Uch fazali tok zanjirlarida ishlash
|
Uch fazali EYUKni olish. Uch fazali zanjirni aniqlash. Uch faza generatorining cho‘lg‘am-larini yulduz shaklida ulash. Uch fazali generatorning cho‘lg‘amlar uchburchak shaklda ulash. Faza va liniyali kuchlanishlar, ular orasida bog‘lanishni aniqlash. Elektr iste’molchilarini yulduz va uchburchak shaklida ulash. Uch fazali va liniyaviy toklar va ular orasidagi bog‘lanishni aniqlash. Uch fazali iste’molchilarining yulduz shaklida ulangan zanjirda tekshirish.
|
2
|
A
|
|
6
|
Elektr
|
Elektr o‘lchovlar va elektr o‘lchov asbob-laridan
|
2
|
A
|
|
|
o‘lchovlarini
ishlatish
|
foydalanish. To‘g‘ri va qo‘shimcha yo‘l bilan o‘lchash. O‘lchov hatoliklari, o‘l-chov asboblari shartli belgilarini aniqlash. Magnitoelektrik o‘lchov mexanizmlaridan foydalanish. Elektr tokini o‘lchash asboblarini ishlatish. Ampermetr va volt-metrlarda o‘lchash. Quvvatni o‘lchash. Induksion o‘lchov mexanizmlar, induksion schetchik yordamida elektroenergiyani o‘lchash. Qarshiliklarni o‘lchash usullaridan foydalanish. Qarshilikni taqqoslash usullari bilan o‘lchash. Etalon asbob yordamida o‘lchov asboblarini tekshirish.
|
|
|
|
7
|
Transformator lar bilan ishlash
|
Transformatorlarning turlarini aniqlash. Bir fazali transformatorning sozlash. Transfor-matsiyalash koeffitsenti, nominal miqdorlar, magnit o‘tkazgichlar, cho‘lg‘amlar bilan ishlash. Transformatorning ishlash rejimlari aniqlash: Transformatorning energiya yo‘qo- tishini aniqlash. Bir fazali transformatorlar bilan ishlash.
|
2
|
A
|
|
8
|
O‘zgarmas va o‘zgaruvchan tok elektr mashinalari bilan ishlash.
|
O‘zgarmas tok elektr mashinalari turlarini aniqlash. O‘zgarmas tok mashinalarining tuzilishi, mashinalarning qaytaruvchanligi aniqlash. O‘zgarmas tok mashinalarida ishlash. O‘zgarmas tok generatori bilan ishlash. O‘zgarmas tok dvigatelini tekshirish. Parallel uyg‘otgichli o‘zgarmas tok dvigatelini tekshirish. O‘zgaruvchan tok mashinalarining turlarini aniqlash. Uch fazali asinxron dvigatelining tuzilishi va aylanish tezligi aniqlash. Rotor sirpanishi. qisqa tutashgan rotorli va faza rotorli asinxron dvigatellarni yurg‘izib yuborish, aylanish chastotasini rostlash. Qisqa tutashgan rotrli va fazali rotrli asinxron dvigatellarni yurgizib yuborish, aylanish chastotasini rostlash.
|
4
|
A
|
|
9
|
Avtomatikanin g elektr va magnit elementlari
|
Avtomatika to‘g‘risida umumiy tushunchalar. Avtomatika sistemalari va ishlab chiqarish ja-rayonini avtomatlashtirish. O‘lchov datchik-lari. Parametrli datchiklar. Generatorli dat-chiklar. avtomatika avtotransportda tutgan o‘rni.
|
2
|
N
|
2
|
10
|
Elektr yuritma asoslari
|
Elektr yuritma to‘g‘risida tushuncha. Mexa-nik ta’rifnoma bo‘yicha elektr dvigatellarni tanlash. Tashqi muhit ta’siridan saqlash turi buyicha elektrodvigatellarning turlari. Elek-trodvigatellarni ishlash tartibi. Elektro-dvigatellarning qizishi va sovushi. Elektro-dvigatellarni quvvati bo‘yicha tanlashniig umumiy sharti. Ekvivalent miqdorlar usuli (Tok, kuvvat, moment) bilan elekro-dvigatellarni tanlash.
|
4
|
N
|
2
|
11
|
Elektr energiyani ishlab chiqarish va taqsimlash
|
Elektroenergiya iste’molchilarini elektr bilan ta’minlash sxemalari Elektrosistema va energosistema to‘g‘risida tushuncha.
|
2
|
N
|
2
|
12
|
Elektrovakuum
va
gazorazryadli
asboblar
|
Elektrovakuum lampaning tuzilishi, ishlash tartibi, diod, uning voltamper tavsifnomasi va parametlari. Ko‘p elektrodli elektrovakuum asboblar to‘g‘risida tushuncha, elektron lam-palarni belgilash.
|
4
|
N
|
2
|
|
|
Gazorazryad asboblar. Nomustaqil yoyli elektron razryadli asboblar. Shartli belgilari.
|
|
|
|
13
|
Yarim
o‘tkazgichli
asboblar.
|
Yarim o‘tkazgichlarning o‘tkazuvchanligi. Yarim o‘tkazgichli diod. Voltamper tavsif-nomasi. Parametrlar belgilanishi va bog‘la-nishi, diodning ishlatilishi. Diodning tuzilishi, ulanish usullari. Umumiy emitter sxemasida ulangan tranzistorlarning parametrlari va tav-sifnomasi. Tranzistorlarning shartli belgilari, tamg‘alanishi. Teristorlarning tuzilishi, ishlash tartibi. Dinistorlar, voltamper tavsifno-malari. Yarim o‘tkazgich diodning voltamper xarakteristikasini olish.
|
4
|
N
|
2
|
14
|
Fotoelektron asboblarni sozlash va ishlatish
|
Tashqi va ichki fotoeffektli fotoelementlarni ishlatish. Lampali fotoelementlarning asosiy tavsifnomalari va parametrlarini aniqlash. Fotoelektron kuchaytirgichlar, fotorezistorlar. quyosh fotoelementlari va fotodiodlar, shartli belgilari , ishlatiladigan sohasi. Bir va ikki yarim davrli kuchlanish to‘g‘rilagichlarning ossilograf yordamida chiqish kuchlanishni tekshirish.
|
2
|
A
|
|
15
|
Elektron
to‘g‘rilagichlar
va
stabilizatorlar
|
To‘g‘irlagichlar haqida asosiy ma’lumotlar. To‘g‘rilagichlarning tuzilishi. Bir fazali va uch fazali to‘g‘rilagichlar, shakli, ishlash jarayoni. Silliqlovchi filtrlar. Tok va kuchlanish stabilizatorlari, ularning vazifasi. Tok va kuchlanish elektron stabilizatorlarning sxemasi, ularning ishlash tartibini anioqlash.
|
2
|
A
|
|
16
|
Elektron
kuchaytirgichla
r
|
Kuchlanish, tok va quvvatni kuchaytirish asboblarini ishlatish. Kuchaytirgichlarning turlari va ishlash vazifalarini aniqlash. Kuchaytirgichlarning asosiy ko‘rsatgichlarini belgilash. Kuchaytirgich pog‘onasi. Kuchay-tirgich elementlarini dinamik tavsifi, yuklama grafigi, ichki nuqtani aniqlash, yuklamali zan-jirda tok va kuchlanishning grafigini ko‘rish.
|
2
|
N
|
2
|
17
|
Elektron gene- ratorlar o‘lchov asboblari mikro- elektronika asoslari
|
Sinusoidal tebranishli elektron generatorlar. Arrasimon kuchlanish generatorlari, elektron ossilograf, elektron voltmetrlar elekronika-ning avtotransport texnikasi rivojlanishidagi istiqboli. Integral mikrosxema klassifikatsiya-si. Mikrosxemalarni tayyorlash asosiy texna-logik protsesslari. Analog va raqamli integral mikrosxemalar.
|
2
|
N
|
|
Jami
|
40
|
N
A
|
14
|
O‘quvchilarning bilim va ko‘nikmalarini baholash
O‘quv dasturi davomida o‘quvchilar tomonidan o‘zlashtirilgan bilim va ko‘nikmalar ichki nazorat bo‘yicha amaldagi tartib asosida baholanadi.
Baholash usullari yozma, og‘zaki, savol-javob, test, amaliy topshiriq-lardan iborat bo‘lib, ular o‘quv elementini o‘zlashtirish natijalarini aniqlashga imkon beradi. Nazorat savollari va topshiriqlar qo‘yilgan maqsadga hamohang bo‘lishi lozim.
Tavsiya etiladigan adabiyotlar ro‘yxati:
1.O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyevning 2018 yil 7 iyundagi “Har bir oila- tadbirkor» dasturini amalga oshirish to‘g‘risidagi PQ-3777-sonli Qarori.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyevning 2018 yil 14 iyuldagi «Aholi bandligini ta’minlash borasidagi ishlarni takomillashtirish va samaradorligini oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida»gi PQ-3856-sonli Qarori.
3.Shavkat Mirziyoyev “Milliy taraqqiyot yo'limizni qat'iyat bilan davom ettirib, yangi bosqichga ko'taramiz” Toshkent - “0'zbekiston”-2018y.
4.Shavkat Mirziyoyev “Xalqimizning roziligi bizning faoliyatimizga berilgan eng oliy baxodir” Toshkent - “0'zbekiston”-2018y.
M.T.Turdiyev. “Elektrotexnika va elektronika asoslari” o‘qituvchi nashriyot - matbaa ijodiy uyi Toshkent-2014y.
Q.Odilov. Umumiy elektrotexnika va elektronika asoslari(lotin). -Toshkent: Ilm-ziyo- 2005y.
Turdiev. M “Elektrotexnika va elektronika asoslari”: -Toshkent, O‘qituvchi, 2002y.
B.Mamadjanov, O.Nazarov. “elektrotexnika va elektronika asoslari” Andijon mashinasozlik instituti. Andijon - 2013
B.A.Abdullayev, Sh.E.Begmatov, D.X.Xalmanov. «Elektrotexnika va elektronika asoslari» fanidan virtual laboratoriya ishlarini bajarishga uslubiy ko‘rsatmalar. -Toshkent: ToshDTU, 2016y.
Internet manbalari:
http://staff.tiiame.uz/storage/users/516/books/huVOXVRPjPV3N7OSXwR rpV5w 9lWkrdNpAiBMkVFc.pdf
https://kompy.info/download/elektrotexnika-va-elektronika-asoslari.doc
https://hozir.org/elektrotexnika-va-elektronika-asoslari-v2.html
http://ilmiy.bmti.uz/blib/files/74/Elektrotexnika%20va%20elektronika%20 asoslari
https://algoritm-centr.ru/uz/history/электротеxника-и основй электроники - электротеxника-и-основй-электроники-условия-реализаcии-учебнои.html
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
BOSHLANG‘ICH PROFESSIONAL TA’LIMNING
Do'stlaringiz bilan baham: |
