O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

94
6
2,6
1450
36
Artiktufi
96
4
2,8
1380
35
Eruvchan shisha-natriy silikat ( N a 2 0 • n S i0 2) yoki kaliy silikat
(K 20 • nSiO z) dan tashkil topgan, havoda qotadigan bog'lovchi
eruvchan shisha m axsus xum donlarda soda aralashgan toza kvars
qum ni natriy sulfat yoki potash (K 2C 0 3) bilan qorishtirib, 1300—
1400°C haroratda pishirib olinadi.
Yuqori haroratda erigan moddalar o ‘zaro quyidagicha reaksiyaga
kirishadi:
N a 2C 0 3+ n S i 0 2 
N a 20 • n S i 0 2+ C 0 2;
K jC O j+nSiO j —> KjO • n S i 0 2+ C 0 2.
T e z d a s o v u t ilg a c h , s h is h a b o ‘tq a s i ( N a 20 • n S i 0 2 v a
K20 • n S i 0 2) yorihb m aydalanadi, so'ng «silikat b o ‘lak»lari hosil
b o ‘ladi. Qurilishda «silikat b o ‘lak»lari eritilgan holatda ishlatilgani
sababli u «suyuq shisha» deb ataladi. Suyuq holatga keltirish uchun
«silikat b o ‘lak»larini m aydalab avtoklavka solinadi va bosim 0 ,4 —
0,8 M Pa ga yetkaziladi. Natijada bog'lovchi material—kolloid silikat
eritma h osil b o ‘ladi. Eruvchan shishaning hususiyati uning m oduli
bilan ifodalanadi. Shisha tarkibidagi qumtuproq miqdorining undagi
natriy oksidiga (yoki kaliy oksidiga) nisbati m odul deb ataladi:
M =
S i0 2
N a .0 '
M odul M ning miqdori katta bo'lsa, shishaning erish xususiyati
va chidam liligi kamayadi.
Eruvchan shisha u ch m odulga ega: katta m odulli M = 3 ,5 —3,9,
o'rtacha m odulli M = 3 ,0—3,5 va kichik modulh M = 2 ,0—2,8 shisha.
2 5 0

---

Suyuq shisha quruqlikda asta-sekin qurib, undan karbonat