O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

sifatida ohak (1 —5%), C u S 0 4 (0,8% ) m is ishlab chiqarish kor-
xonasining chiqindisi sishtof (10% gacha), d om na toshqoli (10%
gacha) N a 2S 0 4 (0,6% )+ C u S 0 4 (0,8% ), nordon, neytral va reak­
tiv glin ozem (1,5% ) olindi.
8-jadval.
N a m u n a la r m u sta h k a m lig in in g ( M P a ) h a r o r a t (° C ) o ‘z g a ris h ig a q a ra b
______________________________ fa rq la n ish i.__________________________________
Katalizator, %
600
650
700
750
egl-
ga
siq-
ga
egl-
ga
siq-
ga
egl-
ga
siq-
ga
egl-
ga
siq-
ga
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0 ,6 N a 2S 0 4+ 0 ,8 C u S 0 4
0
2,3
2,5
8,6
1,5
2 ,9
0 ,9
4 ,8
N o rd o n g lin o z e m
0 ,7
8
2,7
8,8
1,5
5,1
0 ,9
3,5
N e y tra l g lin o z e m
0 ,7
4
2,1
2 ,2
1,6
5,7
1,1
4 ,5
O h a k - 1,0
0
0
0 ,6
2,5
0
0
0 ,5
2,1
O h a k - 2,0
1
3,9
2,7
11
1,8
6 ,7
1,3
6,1
O h a k — 3 ,0
2,1
7 ,4
3,0
11,6
1,7
6,5
2 ,0
8,8
O h a k - 4 ,0
2 ,4
7,7
2,8
11,5
1,0
2,8
2,2
8,9
O h a k - 5 ,0
4,1
13,1
4 ,6
17,5
2 ,0
7 ,3
2,1
7 ,6
Fosfoangidritli bog‘lovchi asosida 1:3 bog'lovchi: qum massasi
tarkibli qorishma bo‘yicha standart 4x4x16 sm tayoqcha namunalari
yetti sutkadan so‘ng sinaladi. Tishlashish muddatlari ctandart talab-
lariga to ‘la javob berishi aniqlandi.
Katalizator qo‘shimchasiz 600—700°C haroratda turli muddatda
kuydirilganda fosfogips hech qanday mustahkamlik bermadi. C u S 0 4
katalizatori q o ‘shim chasi q o ‘shilgan nam unalarni qoliplardan
ajratib olib b o ‘lmas edi, chunki m is sulfati qolip moylari bilan
reaksiyaga kirishib ketgan edi.
S ish to f, d o m n a to sh q o li, reaktiv g lin o z e m q o ‘sh ilgan d a
nam unalar m ustahkam ligini y o ‘qotib, sochilib ketar edi. 2 dan
5% ohak katalizatori 650°C haroratda kuydirilgan fosfogipsga
63

---

q o ‘shilganda hosil b o ig a n b og‘lovchi eng yaxshi fizik-m exanik
tavsiflarga ega b o ‘ldi. U shbu m a’lum otlar 8-jadvalda keltirilgan.
Shunday qilib, yuqori haroratda kuydirilgan angidritli b o g ‘~
lovch i o lish u ch u n o ‘tkazilgan tadqiqotlar, tabiiy angidritdan
o lin g a n angidrit sem en tid an m ustahkam ligi b o 'yich a q o lish -
m aydigan b o g ‘lovchi olish im koniyati borligini k o ‘rsatdi.
14. Magnezial bogilovchilar
M agniy xlorid (M gC l2) ning suvli eritmalariga qoriladigan va
mayda tuyilgan kaustik m agnezit yoki kaustik dolom it kukunlaridan
iborat havoda qotadigan bog‘lovchi moddalar magnezial bog‘lovchi
m ateriallar deb ham ataladi.
K austik m agnezit kukuni bilan m agniy xlorid eritm asining
havoda tez qotadigan xam irsim on aralashmasi ba’zan Sorel sem enti
deb (ixtirochining n om i bilan) ataladi.
K austik m agnezit va m agnezial sem entning kim yoviy tarkibi