O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

lash im kon i tug‘iladi. Bundan tashqari, qorishm a tayyorlashda
suvni kam ishlatish m um k in b o 'la d i, natijada buyum larning
m ustahkam ligi ortadi.
G ip sn in g q o tish ja ra y o n id a u n in g hajm i ta x m in an 1 %
kengayadi. Bu esa gipsdan m e ’m orchilik buyumlari tayyorlashda,
yoriq larni berkitishda va b osh q a m aqsadlarda foyd alan ish ga
qulaylik yaratadi. Standartda k o ‘rsatilishicha, qurilish gipsi tish-
lashishining boshlanishi 4 daqiqadan keyin, oxiri esa 6 daqiqadan
30 daqiqagacha davom etishi kerak. D em ak , qurilish gipsi tez
tishlashadigan va tez qotadigan bog'lovch i moddadir. Bu h oi bir
qancha noqulayliklarga sabab b o ‘ladi, chunki qorilgan gipsni
tishlashib qolm asdan ilgari ishlatish lozim . Agar tishlashish jarayoni
buzilsa, hosil bo'layotgan kristall o ‘simtalari parchalanib ketadi
va m ustahkam ligi keskin kamayadi. Shu sababli gipsni tishlash-
gunga qadar ishlatib tugatish yoki o z -o z m iqdorda qorish yoxud
gipsga tishlashish jarayonini susaytiruvchi moddalar q o ‘shish zarur.
G ipsning tishlashish vaqtini uzaytirish uchun unga m axsus
susaytirgichlar qo'shiladi. K olloid eritm a hosil qiluvchi, yarim
suvli gipsning (zichligi 2500—2800 k g /m 3, uyum tarzidagi hajmiy
massasi 800— 1100 k g /m 3, zichlashtirilgan holdagi hajm iy massasi
1250— 1450 k g /m 3) erish tezligini susaytiruvchi va natijada ikki
m olekula suvli gipsning kristallanishini kechiktiruvchi materiallarga
36

---

suyak elimi, kozein, jelatin, gliserin, magniy, kalsiy tuzlari misol 
bo‘ladi. Gipsning tishlashish vaqtini uzaytirish uchun 60°C gacha 
isitilgan suv ham ishlatish mumkin.
Zavodlarda gipsdan binokorlik buyumlari tayyorlash va ularni