O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

nam unasida ishlov berilib, belgilangan vaqtda to ‘xtatiladi. Ular
olgan m a’lumotlarga k o ‘ra, gips nam unasi solishtirm a yuzasining
maksimal kattaligi (1 2 —27 m 2/g ) qorilgandan s o ‘ng 3—8 daqiqa
o'tgach qayd qilindi. Taqriban 10 daqiqadan keyin nam unalardan
birida qariyb 7—7,5 m 2/ g darajada, boshqasida esa 6 —7 m 2/g
darajada solishtirm a yuza ko'rsatkichlari barqaror holga keldi.
33

---

U sh b u nam unalarda birikkan gidrat suvi m iqd orini aniqlash
b o ‘yich a parallel olib borilgan tajribalarda uning m iqdori eng
yuqori darajaga yetguncha biror keskin sakrashsiz 8— 15 daqiqa
davom ida tekis k o ‘payib borganligi aniqlandi.
A niqlanishicha, yarim m olekula suvli gips qotishi jarayonida
hosilalar kristallari kattalashadi, bu esa ularning bog'lovchilik
qobiliyatiga salbiy ta’sir k o ‘rsatadi. Lekin qo'shim cha m iqdorda
yuqori dispers yangi hosilalar vujudga kelishi hisobiga mustahkamlik
dastlab o ‘sishda davom etadi. A m m o m a’lum vaqtda kristallar
o 'sish in in g salbiy ta ’siri gidratatsiya m ah su lotin in g m iqdoriy
ko'payishidan ustunlik qila boshlaydi, shunda aloqalarning kam a-
yish i ham da sirt energiyasi potensialining pasayishi natijasida
tizim n in g m ustahkam ligi susayadi.
D e m a k , boshqa barcha teng sharoitlarda qotgan gipsning
m ustahkam ligi yangi hosilalarning dispersligiga b o g ‘liq ekan.
8. Gips bog‘ lovchilarining qotishiga
qotshilmalarning ta ’siri
Q otish xususiyatiga k o ‘ra gips b o g ‘lovchilari ikkiga bo'linadi:
tez qotuvchi gips b o g ‘lovchilari (qurilish, o ‘ta m ustahkam , qolip
va tibbiyot gipslari); sekin qotuvchi (angidridli sem ent va yuqori