O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

T oshq olga quyidagicha texnikaviy> shartlar q o ‘yiladi: dom na
toshqollardan k o £pincha toshqolli portlandsem ent, sulfatlashgan,
ohaldi tosh qolli sem ent kabi b o g ‘lovchilar tayyorlanadi. T oshqolli
sem ent ishlab chiqarishda ayniqsa tez sovigan dom na toshqoli katta
aham iyatga egadir. Toshqollar nam va yarim quruq usullarda
yaxshilab tuyiladi.
238

---

T oshqolli portlandsem ent pussolan portlandsem ent turlariga
kiruvchi, faqat faol m ineral q o ‘shilm a o ‘m ida toshqol ishlatilgan
b o g ‘lovclji m oddadir. Bu sem en tn in g k o ‘pgina xususiyatlari
pussolan portlandsem entnikiga o ‘xshash. Agressiv m uhit ta ’siriga
oddiy portlandsem entga nisbatan chidam li.
T oshqolli portlandsem ent 200, 300, 400 va 500 markalarda
ishlab chiqariladi. T o sh q o lli p o rtla n d sem en tn in g o ‘ziga xos
xususiyatlaridan biri uning tishlashish va qotish jarayonining
sekinligidir.
Tishlashishning boshlanish m uddati 45 daqiqa, oxirgi m uddati
esa 12 soatgacha davom etadi. M aydalik darajasi p ortlan d ­
sementnikiga teng. Toshqolli portlandsement betón va tem ir-beton
konstruksiyalar, sun’iy toshlar, qorishmalar tayyorlashda, suvoq-
chilikda keng ishlatiladi.
Sulfat-toshqolli sementlar donador dom na toshqoli bilan gipsni
35—70% gacha tuyish jarayonida portlandsem ent yoki ohak qo'shib
olinadigan bog'lovchi moddadir. Sulfat-toshqolli sem ent 150, 200,
250, 300 markalarda chiqariladi.
O hak-toshqolli sem entlar donador dom na toshqoli bilan 25%
oh a k n i tu yib , so 'n m a g a n aralashm aga gip s q o 'sh ib o lin g a n
b o g io vch id ir.
Pussolan va toshqolli portlandsem entlar turli b etó n va tem ir-