O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

xarakterlanar edi. Shuning uchun sem enttosh kerakli m ustah-
kam likni t o ‘plab olguncha kutish zarur b o ‘lgan.
Shu n in g u ch u n sem en tn in g q otish jarayonlarini tezlatish
zarurati tug‘ildi. Bunga esa sem entni maydalab tuyish hisobiga
erishilar edi, chunki kerakli kim yoviy va m ineralogik tarkibli
sem entni hosil qilish uchun zarur m a’lum ot beruvchi b o g ‘lovchi
225

---

m ateriallar kim yosi t o ‘g crisidagi fan hali unchalik rivojlanmagan
e d i. K o ‘p y illik ilm iy -ta d q iq o t ish lari va n eft k o n la rid a n
fo y d a lan ish d a t o ‘plangan tajribalar sifatli sem en t olish zarur
b o ‘lgan eng m uhim talablami aniqlashga imkon beradi. Ular haqida
quyida s o ‘z boradi.
Quvur kolonnasigà sem ent qorishm asini tezlik bilan bosim
ostida haydab kirgizish u ch u n u yetarli darajada suvoq b o ‘lishi va
quvur orqasidagi b o ‘shliqqa itarilib o'tishi kerak. Sem entlash ishlari
ketayotganda qorishma m a’lum vaqtgacha oquvchanligini yo'qotmay
turishi lozim . Bunga suv-sem ent nisbati 0 ,4 —0,5 % bo'lganda
e r is h ila d i. Q u d u q h aroratiga qarab s e m e n tn in g tish la sh ish
m uddatlari o ‘zgarib turadi.
Tamponaj sementlari birinchi ikki sutka davomida kerakli qotish
m u sta h k a m lig ig a erish ish i lo z im . Q isqa vaqt ich id a se m e n t
qorishm asining erishgan m ustahkam ligi quduq stvolidagi k olon -
nani m ahkam biriktirilishi va natijada qayta burg‘ulash ham da
perforatsiya davrida va singdiruvchan jinslardan barqaror ravishda
him oya qilinishini ta’minlashi lozim. Sanab o ‘tilgan barcha talablami
qanoatlantirish u ch u n sem enttoshn ing siqilishga bo'lgan m us-