O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

b o ‘lib , q a tla m s u v la r in in g y u q o r id a n p a stk i b o s h q a suv
gorizontlariga ham oqib o ‘tishi kuzatüadi. K o‘pincha g‘ovakli qatlam
jinslarining suvni yutib olish xususiyati tufayli sem ent qorish-
m asining suvsizlanishi sodir bo'ladi.
Bir qancha konlarning qatlam suvlari turli tuzlarning yuqori
konsentratsiyasiga ega. M isol uchun 0 ‘zbekiston, Turkm aniston
va V olga b o ‘yi rayonlari konlarining qatlam suvlarida xlorkalsiyli,
xlorm agniyli, sulfatnatriyli, shuningdek, sulfatli tuzlar uchraydi.
Bu tuzlar ayniqsa yuqori bosim va harorat ta ’sirida sem enttoshni
se zila rli darajada yem irish i m u m k in . B u n in g ustiga se m e n t
halqasining suv o'tkazuvchanligini ham e ’tiborga olish kerak. G az
quduqlarining ishlash sharoitlari yana ham murakkab, chunki
sem entlash ishlari tugagandan so ‘ng qatlamdan quduq ichiga qarab
gaz diffuziyalanishi, y a ’ni gazning otilib chiqishi va otilib turishi
m um kin. Quvur orqasidagi b o ‘shliqqa s o ‘rilib kirayotgan sem ent
qorishmasiga loy atalasi aralashsa, bu hol sem enttoshning qotishiga
salbiy ta ’sir k o ‘rsatadi.
Quduqdagi sem enttosh m ustahkamligiga perforatsiya jarayoni
ham salbiy ta’sir ko‘rsatadi, uning mustahkamligini k o ‘p om illarga
va, ayniqsa, perforatsiya turiga ( o ‘qli va torpedali) b o g ‘liq holda
kamaytiradi.
Portlandsem ent qorishm asi yordam ida neft qatlamlarini suvli
qatlamlardan ajratib turish uchun m ustahkam lovchi quvurlam i
m ahkam lash b o ‘y ich a b irin ch i tajribalar 1907— 1908-yillarda
o ‘tkazilgan. Ular unchalik chuqur b o lm a g a n quduqlarda ijobiy
natija berib, u vaqtdagi portlandsem ent nisbatan sekin tishlanish
m uddati, past m ustahkam lik va dag'al tuyilish kabi xossalari bilan