O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

solishtirm a sathi 
a —
yarim gidratnikiga nisbatan ancha (2 ,5 —5
marta) yuqori bo'ladi.
Zarrachalar ichki sathining xilm a-xilligi yordamida ß va a yarim
gidratlarning sindirish va zichlik ko‘rsatkichlaridagi farqni izohlash
mumkin.
a
 yarim gidrat suvda qorilganda ß — yarim gidratga nisbatan kam
suv sarflab qo‘zg‘aluvchanligi keraklicha bo'lgan xamir olish mumkin.
Demak, gipsning a — yarim gidratli modifikatsiyasidan qotgan gips
ß — yarim gidratliga nisbatan ancha zieh va mustahkam bo'ladi. Agar
u va ß — yarim gidratlar teng hajmdagi suvda qorilsa, hosil bo'ladigan
gipstoshning mustahkamligi ham o ‘zaro teng bofiadi.
Suvda qorilganda 
a
 — yarim gidrat ß — yarim gidratga nisbatan
birmuncha sust tishlashadi, bunda ß — yarim gidrat zarrachalarining
chinakam sathi yuqori darajada rivojlanganligi tufayli gidratatsiya
lezligi ortadi.
7. 
Yarim molekula suvli gipsning qotishi
Yarim m olekula suvli gipsning tishlashish va qotish m exanizm i
haqidagi m asala k o ‘p vaqtlardan beri tadqiqotchilar diqqatini
jalb etib keladi.
27

---

L e-S h atelye (18 8 7 -y ) nazariyasiga k o ‘ra, gipsning tishlashishi
va qotishi quyidagicha kechadi: yarim m olekula suvli gips suvda
aralashtirilganda u erib, m etastabil to'yingan suvli eritma hosil
b o ‘ladi. U eritmada yarim gidrat suv bilan o'zaro ta’sirlashib,
ikki m olekula suvli gipsga aylanadi va eritmadan ajralib chiqadi,
yarim gidratning suvda eruvchanligi 20°C haroratda 8 g/1, ikki
gidratning eruvchanligi esa 2 g/1. 0 ‘ta t o ‘yingan eritm adan ikki