O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

aralashmalari bor.
Legirlovchi qo'shilm alarning ta’siri sem ent sifatini yaxshilovchi
klinker m inerallarining kristallanish va tarkibining shakllanish
jarayonlarida seziladi. Biroq xomashyo shixtalari tarkibidagi ulaming
zaruriy m iqdori har bir zavodda tajriba asosida belgilanishi va
m uayyan darajada cheklanishi lozim .
Voskresenskdagi (M oskva viloyati) «Gigant» sem ent kombinati
shlam idan klinker hosil b o'lish jarayoniga fosfogipsning ta’sirini
o ‘rgangan V .D .A n ik eyev va boshqalarning m a’lum otlariga k o ‘ra,
shlam ga 1100, 1200 va 1300°C haroratda turli m iqdorda fosfogips
aralashtirilsa, u klinker hosil b o ‘lish haroratini pasaytiradi va
ohakning birikish tezligini oshiradi. Bu tadqiqotchilar kim yoviy
va fizik-kim yoviy tahlil usullari bilan fosfogipsning gipsga nisbatan
ancha faol ta ’sir etishini ko'rsatdilar.
P .P . B udnikov bilan L.A. K roychuklar ham fosfogipsning
klin ker h o sil b o 'lish i jarayonidagi m inerallashtiruvchi rolini
isbotlab berishdi, shuningdek, ulam ing fikricha bunda aylanuvchi
pechlarning ichidagi o ‘tga chidam li qoplam ada (futerovka) bir
te k is su voq q a tla m i h o s il b o ‘lib , u n d a g i k lin k er o so n g in a
m aydalanadi, sem ent markasi esa «600» ga qadar ortadi.
K linker suyuq fazasining tuzli eritm a bilan alm ashtirilishi
klinker hosil b o ‘lish jarayonini ancha tezlashtiruvchi om illardan
biridir.
Toshkentdagi qurilish materiallari va loyihalash ilm iy-tadqiqot
institutida kalsiy xlorid tuzli eritmasi ishtirokida khnker hosil b o ‘lish
reak siyala rin in g m ex a n iz m va k in etik a si, sh u n in g d ek , past
haroratda hosil qilingan klinker m inerallarining tarkibiy tuzilishi
va xususiyatlari borasida o'tkazilgan tadqiqotlaming davomi sifatida