O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

raqamli elakda k o ‘pi bilan 25% (o g ‘irlik hisobida) qoldiq qolishi
kerak. Lekin bu dag'al tuyish hisoblanadi. Yanada maydaroq,
m asalan, 009 raqamli elakda 10— 15% qoldiq qoladigan qilib
tuyilsa, sem ent markasini 1,5—2 baravar oshirish m um kin bo'ladi.
T o ‘g ‘ri, bir qator hollarda sem entni yanada m aydalash iqtisodiy
115

---

jihatdan maqsadga m uvofiq b o ‘lm aydi, chunki m aydalash uchun
energiyaning sarfi juda oshib ketadi.
Romansementning tishlashish muddatlari. 
R om ansem ent suv
bilan qorilgandan kam ida 15 daqiqa o ‘tgandan keyin tishlasha
boshlaydi, kechi bilan 24 soatda butunlay tishlashib b o ‘lishi kerak.
Rom ansem ent qotayotganida hajman qanchalik tekis o ‘zgarishi
b o'yicha sinab ko'rilishi lozim . Sem ent xamirdan standartga k o‘ra
asosan kulcha holida yasalgan namunalari sinaladi. N a m havo
sharoitida 7 kun saqlangandan so'ng nam unalar qaynaganida va
suv bug'ida ham yorilm asligi zarur.
Romansementning ishlatilishi. 
R om ansem ent yer usti va ostida
zo'riqishi kam konstruksiyalar uchun beton ishlash va devor qurish
ham da suvash ishlarida ishlatiladi. R om ansem entni suv ta ’sirida
ishlaydigan konstmksiyalar qurishda ham ishlatishga ruxsat etiladi.
A m m o buning u ch u n dastlabki 7 kunligida suv ta’siridan saqlash
kerak bo'ladi.
R om ansem ent unchalik m ustahkam b o lm a g a n i uchun tem ir-
b eton konstruksiyalarida ishlatilm aydi.
Yig'ma qurilishda romansementdan II va III klass binolari uchun
devorbop beton tbshlar tayyorlashda foydalanish m um kin.
R om ansem ent asosan m ahalliy qurilishlarga m o ‘ljallangan. U
gidravlik b o g ‘lovchi m oddalar nom enklaturasini kengaytirishga