O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

ham sezilarli darajada uning degidratatsiyasi haroratini tushiradi.
Katta b o ‘lm agan endoterm ik effektlar m aksim um 540—550°C ha­
roratda kvars borligidan dalolat beradi. H arorat 670—780°C
b o ‘lg a n id a fo sfo g ip s tark ibida m avjud b o ‘lgan karbonatlar
dissosiasiya reaksiyasiga uchraydi, natijada endoeffektlar hosil
b o ‘ladi. 985— 1100°C haroratdagi ekzoeffektlar fosfogips tarkibida
zarur m iqd ord agi C aO aralashm asi sifatid a m avjud b o 'lgan
kvarsning reaksiyaga kirishuvi natijasida ikki kalsiyli Silikat hosil
b o'lishi bilan b og‘liqdir. 1150— 1160°C haroratda endoeffektlar
50

---

kalsiy sulfat dissotsiatsiyasiga to ‘g‘ri keladi va 1215°C da angidrit 
polimorf p ‘zgarishlari yuz beradi.
Fosfogipsning petrografik tadqiqotlari uning asosan tablet-
kasimon va prizm a, gabitus shakllaridagi gips kristallchalaridan
iborat ekanligini k o ‘rsatdi. U lam in g o'lcham lari 0 ,1 —0,5 m m
oralig‘ida o ‘zgarib turadi, 0 ,1 —0 ,4 m m lilari k o ‘p uchraydi.
Kristallari rangsiz, suvdek tiniq, m ayda x o l-x o l chang zarra-
chalari bor. Ayrim kristallarda m ayda xolsim on gips zarrachalari
borligi ham kuzatiladi. M ineral yum shoq b o ‘lib, oson eziladi.
N ur sin dirish ko'rsatkichlari: N g — 1,527; N p — 1,524; N g —
N p = 0 ,0 0 3 . K am onsim on qo'shaloq shakldagilari k o ‘p uchraydi.
Sinov nam unasida gipsdan tashqari, nur sindirish k o‘rsatkichi
> 1,620 ga teng b o ‘lgan k o‘rsatkichli rangsiz, epidot guruhiga
mansub bo'lishi m um kin bo'lgan donachalar va yaxshi yoritil-
maydigan, 0,15 m m o ‘lcham dagi gil b o ‘lakchalar bor.
Suvda erim aydigan qoldiqning kim yoviy tarkibini aniqlash
uchun fosfogipsga 2 N H 4C1 bilan ishlov berildi. Bunda u 9,2% ni