O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

qolm aydi.
G idravlik ohakni kuydirish harorati am alda 800—900°C dan
1000°C gacha b o‘ladi. 1100°C dan yuqori haroratda mahsulot so‘nish
qobiliyatini y o ‘qotadi.
Gidravlik ohak ishlab chiqarishda dolomitlashmagan va dolom it-
lashgan ohaktoshlar q o ‘llaniladi. D olom itlashgan ohaktoshlardagi
M g C 0 3 m iq d ori 20% g a ch a boradi. B u n d a y o h a k to sh la m i
kuydirayotganda talaygina magniy oksidi hosil b oiad i. Magniy oksidi
esa kuydirish harorati 800—900°C dan ortishi bilan suvga nisbatan
faolligini tobora kamaytira boradi. Bunda m agneziya sekin so ‘nadi
va qotib qolgan betonda ham so ‘nishni davom ettirishi va oqibatda
beton yorilib ketishi mumkin. Shuning uchun ham dolomitlashgan
mergel ohaktoshlam i yuqorida k o ‘rsatilgani kabi 800—900°C dan
oshm aydigan haroratda shaxta p ech yoki aylanm a pechlarda
kuydirish kerak.
Shaxta pech turida ishlatiladigan ohaktoshlar kimyoviy tarkibiga
qarab tanlanadi. Ohaktoshlar dolom itlashm agan b o ‘lsa, xom ashyo
bilan yoqilg‘i aralash solinadigan pechlar ishlatiladi. D o lo m it-
104

---

lashgan ohaktoshlar esa y o q ilg ‘i batam om yongand an keyin
o ‘txonasi tashqariga chiqarilgan pechlarda yoki ancha tejamli nim
gaz pechlarda kuydirilgani m a’qul. Aks holda, magniy oksidi kuyib
keíadi.
T uyilgan s o ‘ndirilm agan ohak o lish d a d o lom itlash m ag an
ohaktoshlarni xom ashyo bilan yoqilg‘i aralash solingan pechlarda
kuydirilgani yaxshi. Chunki m ayda tuyilgan holdagi yoq ilg‘i kuli
ohakning gidravlik xossalarini oshiradi.
A yla n m a p ech la r ishlab ch iq a rish n in g bu so h asid a kam
ishlatiladi. Chunki yoqilg‘i sifatida k o ‘m ir changini ishlatishga,