O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

IKKINCHI Q ISM
GIDRAVLIK B O G ‘LOVCHI M ODDALAR
I bob. Gidravlik ohak va romansement
1. Gidravlik ohak
Odatda tarkibida 6% dan 20% gacha gil aralashma bo'ladigan
m ergel ohaktoshlarn i eritib, bir-biriga yopishib qolm aydigan
darajada kuydirib, keyin mayda tuyganda hosil b o ‘ladigan bog‘lovchi
m oddaga gidravlik ohak deyiladi.
G idravlik ohak tuyilgan s o ‘ndirilm agan («tuyilgan s o ‘n d i-
rilmagan ohak») va kukun holigacha s o ‘ndirilgan (m ayda tuyilgan
s o ‘nm agan zarrachalar aralashm asi bilan) ohak h olid a ishlab
chiqariladi..
Q otish tezligi va m exanik jihatdan qanchalik m ustahkam -
lanishiga qarab, gidravlik ohak ikkiga b o lin a d i: kuchli gidravlik
ohak va kuchsiz gidravlik ohak.
O hakning gidravlik darajasi gidravlik (asosiy) m odul (m )
m iqdori bilan aniqlanadi. G idravlik m odul ohak (xom ashyo)
tarkibidagi kalsiy oksidi va kislota oksidlari (yig‘indisi)ning miqdor
nisbati bilan ifodalanadi:
%CaO
fft
— ---------------------------------------
( S i0 2 + A120 3 + Fe20 3) '
Ohakda faqat havoda qotadigan CaO qanchalik k o‘p, y a’ni
asosiy m odul qanchalik katta b o ‘lsa, uning gidravlik xossalari
shunchalik past b o ‘ladi, chunki CaO k o ‘p b o ‘Isa, ana shunday
xossalarga ega b o ‘lgan boshqa m oddalar (kalsiy silikat, alyum inat
va ferritlar) kam b o ia d i. M asalan, gidravlik ohak gidravlik
m odulining miqdori, 1,7—9 ga teng. Gidravlik m oduli 1,7—4,5 ga
teng b o ‘lgan ohak kuchli gidravlik ohak, m oduli 4 ,5 —9 gacha
bo'lgan ohak kuchsiz gidravlik ohak hisoblanadi. Gidravlik m odul
9 dan ortiq b o ‘lsa, ohak amalda gidravlik xossalarga ega b o ‘lmaydi