O’zbekiston respublikasi oliy

Umurtsa va orsa miya uts-otar yaralari

Ulug Vatan urushida kursatkich 0,5—2% ni tashkil etgan. Tasnif:

• 
  ukdi, oskolkali,
  
• 
  kirib-chikuvchi, kur, tegib utuvchi,
  
• 
  teshib utuvchi, teshib utmagan,
  
• 
  paravertebral,
  
• 
  darajasiga kura (buyin, kukrak, bel).
  

Orka miya jaroxatlari nafakat teshib utuvchi, balki teshib utmagan va paravertebral yaralarda x,am bulishi mumkin.

Orka miya jaroxatlari turlari:

• 
  anatomik jaroxatlar: uzilish, ezgilanish, tulik,, notulik,,
  
• 
  kisilish: yot tana, suyak bulagi, gematoma ta’sirida,
  
• 
  lat eyish,
  
• 
  miya moddasiga kon kuyilishi (gematomieliya),
  
• 
  chaykalish.
  

Orsa miya jarox^atlari kechish daerlari:

1. 
   Boshlangich (utkir) — 3 sutkagacha. Spinal shok kurinishi.
   
2. 
   Erta — 3 xaftagacha. Spinal shok utib ketadi, miyaning jaroxatlanmagan kismi faoliyati tiklanadi. Infeksion asoratlar.
   
3. 
   Oralik, — 3 oygacha. Miya jaroxatlari ulchami nixoyat anik, buladi. Infeksii yukoladi yoki rivojlanadi. Trofoparalitik asoratlar.
   
4. 
   Kechki davr —bir necha yilgacha. Ba’zi faoliyatlar tiklanishi va kompensatsiyasi . orka miya kisilishi belgilari:
   

• 
  turgun yoki kuchayib boruvchi spinal simptomatika,
  
• 
  orka miya kanali torayishi bilan boruvchi kuzga tashlanadigan yoki rentgenologik anikdash mumkin bulgan umurtka deformatsiyasi,
  
• 
  likvorodinamik sinamalarda likvorli "tusik," (Kvekenshtedt, Stukkey va x- k.),
  

— rentgenokontrast moddalarning (xavo, mayodil i x,.k.) jaroxat atrofida
"tuxtashi" .

Orsa miya jaro^atlarida bossichli davolash

shifokorgacha bulgan yordam:

• 
  birlamchi boglam,
  
• 
  extiyotlik bilan olib chikish (fakat yotgan xrlatda), yaxshisi kattik, zambilda.
  

Birinchi shifokor yordami:

—shokka karshi chora-tadbirlar,

• 
  transport immobilizatsiyasi (hit, kattik; zambillar, shinlar),
  
• 
  siydirish (kateterizatsiya, kov usti punksiyasi),
  
• 
  antibiotiklar, krkshol anatoksini, KK,3,
  

—Mavjud nevrologik xrlotni kursatib birinchi tibbiy kartochkani tuldirish,

• 
  kursatmaga muvofik, eng ma’kul transport turi bilan yotgan xrlatda evakuatsiya (yaxshisi vertolet) . Malakali yordam:
  
• 
  x^ayotiy kursatmalarga kura chora-tadbirlar: tashk^i kon ketishini tuxtatish,shokni kompleks davolash,
  

Maxsus yordam:

• 
  shokni kompleks davolash,
  
• 
  tekshiruv (shuningdek — retgenologik, rentgenokontrast usullar bilan),
  
• 
  yara birinchi jarroxlik ishlovi,
  
• 
  dekompressiv va stabillovchi operatsiyalar,
  
• 
  asoratlar profilaktikasi va davolash (yatok; yaralar, siydik infeksiyasi, kontrakturalar).
  

Periferii nervlar jaro^ati

Ochik, yopik, tulik;, kisman.

Jaroxatlar tizimi: elka chigali, bilak, oralik, tirsak, utirgich, son, katta

boldir, kichik boldir.