O‘zbеkiston rеspublikasi oliy

- rasm. Iste’mol kuchlanishining bog‘liqligi 1. U_1k = f_1*

2. U₁ = U_1n· f_1* + I_1nr₁ (1-f_1*)
Ir kompensatsiya kattaligi r₁ nisbiy kattaligiga bog‘liq bo‘lib 100 kWdan katta quvvatga ega bo‘lgan motorlar uchun sezilarsiz bo‘lib uni e’tiborga olmasa
ham bo‘ladi, 15 kWgacha quvvatga ega bo‘lgan motorlar uchun esa r₁ni e’tiborga olish shart.
Ba’zi bir hollarda xususan, ventilyator xarakteristikali yuklamalarda tezlikni pasaytirishda unda kritik momentni nominal qiymatda ushlab turish zarurati yo‘q. Bu holatda motor maksimal va statik momentlar nisbatini M_s / M_k = const doimiy qilib ushlash maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bunda chastota va kuchlanish orasidagi quyidagi munosabatdan foydalanish kerak (M.P. Kostenko formulasi):
, (6.15)

Bu yerda M_s* = M_s / M_n – berilgan ( tezlik) chastotadagi statik nisbiy qiymati.

Shunday qilib ventiliyator yuritmasi uchun tezlik 2 marta kamaytirilganda statik moment 4 marta kamayadi va stator chulg‘amida hamda mashina magnit o‘tgazgichlardagi yo‘qotishlar kamayadi.
Iste’mol kuchlanishining standart 50 Gs qiymatli chastotasi bilan asinxron motor tezligini 3000 ayl / min. dan oshirishning iloji yo‘q. Bu qyimatdan kattaroq aylanish tezligini hosil qilish uchun asinxron motorni 50Gs dan ko‘proq chastotaga ega bo‘lgan manba bilan ta’minlash kerak. Ko‘pgina mexanizmlar uchun: tekstil sanoati mashinalari, silliqlovchi dastgoxlar, sentrifugalar va boshqalar uchun ishchi organining aylanish tezligi 6000, 9000, 12000 ayl/min va undan ham ko‘p bo‘lishi talab qilinadi. Ana shunday holatlarda chiqish chastotasi 50 Gs dan katta bo‘lgan chastota o‘zgartirgichlari qo‘llaniladi. Biroq kuchlanish qiymatini standart qiymatdan oshirishning odatda yo iloji yo‘q, yoki juda ham qiyin. Bu holatda (6.13) munosabatni qo‘llashning iloji yo‘q va tezlikni chastotani nominal qiymatdan oshirish yo‘li bilan rostlash kuchlanish bo‘lganda amalga oshiriladi.
Ko‘rinib turibdiki, bu holatda chastota oshishi bilan magnitlanish toki I_µ kamayadi, shunga mos ravishda motor oqimi ham pasayadi. (6.11) dan kelib chiqib, maksimal moment chastotaning kvadratiga teskari proporsional ravishda kamayib boradi deb aytishimiz mumkin. Ammo motor sirpanish oshganligi
hisobiga rotor toki ni uzoq vaqt nominal qiymatda ushlab turish mumkinligi uchun, uzoq ta’sir etuvchi nominal cheklangan moment chastotaga teskari proporsional ravishda kamayib boradi. Chastotani oshirish bilan, motor tezligi oshadi, shuning uchun uzoq muddatli ruxsat etilgan quvvat deyarli o‘zgarishsiz (doimiy) bo‘lib qoladi. Shularni e’tiborga olib, kuchlanish doimiy o’zgarmas bo’lgan xolda chastotani nominal qiymatdan oshirib tezlikni rostlash P=const quvvat doimiy o’zgarmas bo‘lgan xolda rostlash deyiladi. Bu holat uchun mexanik xarakteristikalar 6.6 - rasmda tasvirlangan. Chastotani nominal qiymatdan pastga qarab o‘zgartirish bilan, hamda bir vaqtda kuchlanishni (6.14) munosabatga asosan rostlash bilan tezlikni rostlash M=const doimiy o’zgarmas momentli rostlash deb ataladi.

6.