O‘zbеkiston rеspublikasi oliy

- rasm. M – koordinatalari

2. 
   - rasmda ko‘rsatilganidek M va koordinata oqlari maydonni 4 ta kvadrantga bo‘linadi. kvadrantda motorning ishlashi motor rejimda bo‘lib, uning aylanish tezligi musbat ekanligi ko‘rinib turibdi. II kvadrantda esa tormoz rejimidagi ishni ko‘ramiz. kvadrantda motor rejimda ishlaydi va aylanish tezligi manfiy yo‘nalishda bo‘ladi. kvadratda tormoz rejimida ishlayotgan motor va aylanish tezligining manfiy ekanligini ko‘ramiz.
   

Aksariyat hollarda choraklardagi ish faoliyati bo‘yicha olingan mexanik xarakteristikalardan foydalaniladi.
Mexanik xarakteristikani belgilovchi asosiy parametrlardan biri bikirlik hisoblanadi.
= (2.1)

2.3 - rasm. Mexanik xarakteristikalarning bikirligini aniqlash

Agar mexanik xarakteristika to‘g‘ri chiziqli bo‘lsa uning bikirligi o‘zgarmas bo‘lib, mexanik xarakteristika chizig‘i va ordinata o‘qi orasidagi burchakning arktangensiga tengdir. (2.3 - rasm 1-chiziq.)
Agar mexanik xarakteristika egri chiziqli bo‘lsa, uning bikirligi o‘zgaruvchan bo‘lib, bikirligi aniqlanayotgan nuqtada o‘tkazilgan urinma chiziq hamda ordinata orasidagi burchak arktangensiga teng bo‘ladi.(2.3 - rasm, A nuqta, 2-chiziq.)
Bikirlik – motor valiga qo‘yilgan momentni qabul qila olish qobiliyatini belgilaydi. 2.1 formuladan

Odatda moment oshirilgan sari aylanish tezligi pasayishga moyil bo‘ladi, shuning uchun bikirlik manfiy ko‘rsatkichga ega bo‘ladi.
Agar tizimga miqdordagi moment yuklanganda, aylanish tezligi kichik miqdorga kamaysa bu mexanik xarakteristika bikir deyiladi. Agar tizimga o‘sha yuklamasi berilganda aylanish tezligi sezilarli darajada o‘zgarsa, bu mexanik xarakteristika yumshoq deyiladi.
2.4 - rasmda aylanma xarakatli elektr motorlarning tabiiy mexanik xarakteristikalari keltirilgan:

4.