O’zbekiston respublikasi oliy ta’lim fan va innovatsiyalar vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universitetining qo‘qon filiali

P

n

а)

Е

б)

Е

5-rasm. Dinistor (a) Tiristorni (b) ulanish sxemalari va shartli belgisi (v).

Dinistor boshqarilmaydigan diod hisoblanib tarmoq kuchlanishi ma`lum miqdorga etgunga qadar u yopiq bo`ladi. Tarmoq kuchlanishi belgilaydigan miqdorga etganda u ochiladi. Shuning uchun dinistoruzib-ulagach sifatida “kutuvchi” rejimida ishlovchi element deb ataladi.

Tiristorlarda uchunchi boshqaruvchi elektrodga kichik kuchlanish berish yo`li bilan uni qarshiligini keskin kamaytirish mumkin. Shuning uchun tiristorlarni boshqariladigan uzib ulagach deb ham atashadi.

Tiristorlar katta kuchlanish va kichik tok bilan boshqariladi.

Nazorat savollari.

1. 
   Yarim o’tkazgichli diodlarning ishlash prinsipi?
   
2. 
   Maydon tranzistorlarqanday tranzistorlar qatoriga kiradi?
   
3. 
   Yarim o’tkazgichlarga ta’rif bering.
   

18-Maruza:Modellarni yaratishda o`lchanish usullarini qo`llash.
Reja.

8. 
   Texnologik jarayon va texnologik kattalik.
   
9. 
   O‘lchash, o‘lchash usullari, o‘lchash turlari.
   
10. 
    O‘lchov qurilmalari.
    
11. 
    Nazorat o‘lchov asboblarini klassifikatsiyasi.O‘lchash xatoliklari.
    

O‘lchash xatoliklari. O‘lchashning sifat ko‘rsatkichlari


O‘lchash to‘g‘risida umumiy ma’lumot
Xom - ashyo yoki yarim fabrikatni tayyor mahsulotga aylantirish uchun yo‘naltirilgan ta’sirlar to‘plamiga texnologik jarayon deb ataladi. Texnologik jarayon va tayyor mahsulot sifatini xarakter-laydigan har xil fizik kattaliklarga texnologik kattalik deb ataladi.

Har qanday texnologik jarayon quyidagi elementlardan tuzilgan:

4. 
   oddiy ishchi jarayonlar;
   
5. 
   boshqarish operatsiyalari;
   
6. 
   nazorat operatsiyalari.
   

Oddiy ishchi jarayon o‘z ichiga haqiqiy ishchi jarayon, o‘rnatish operatsiyalari, transport operatsiyalari va xizmat ko‘rsatish operatsiya-larini oladi.

Masalan, non ishlab chiqarishda oddiy ishchi jarayon xamir bo‘laklash mashinasida xamir zuvalalarini olish bo‘lsa, o‘rnatish operatsiyasi esa mashina ishchi organlarini aniq mahsulot yoki yarim fabrikat olishga mo‘ljallab o‘rnatishdir.

Transport operatsiyasida xamir zuvalalarini keyingi ishlov berish uchun (masalan, xamir lo‘ndalash mashinasiga) uzatiladi.

Mashina yoki agregatlarni tozalash va moylash xizmat ko‘rsatish operatsiyasi bilan bajariladi.

Boshqarish operatsiyasi 2 turga bo‘linadi:

5. 
   jarayonni normal boshqarish - alohida jarayonlarni sifat va son ko‘rsatkichlarini hamda ularni umumiy ishlab chiqarishda koordinatsi-yasini boshqarish;
   
6. 
   berilgan talab bo‘yicha mashina va mexanizmlarni sozlash va o‘rnatish.