O‘zbekiston respublikasi navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti

3-Jadval
KUNDALIK ISHLASHGA IJOZAT VA UNING TUGASHI

Brigadaga yuriqnoma berildi va tayyorlangan ish joyida ishlashga ruxsat etildi				Ish tugadi, brigada ish joyidan chiqarildi
Ish joyining nomi	Sana, vaqti	Imzolar		Sana, vaqti	Ishboshchi (ko‘zatuv­chi) ning imzosi
		Ijozat etuvchi	Ishboshi (ko‘zatuvchi)
1	2	3	4	5	6

4-Jadval
BRIGADA TARKIBIDA O‘ZGARISH

Brigada tarkibiga kiritildi (familiyasi, ismi, gruppasi)	Brigada tarkibidan chщarildi (familiyasi, ismi, gruppasi)	Sana, vaqti	Ruxsat berdi (imzo)
1	2	3	4

Ish to‘liq tugallandi, brigada ish joyidan chiqarildi, brigada o‘rnatgan yerga ulagichlar olindi

_______________________________________________________ xabar berildi
(lavozimi) (familiyasi)
Sana _______________________ vaqti ________________________________

Ishboshchi __________________________________________________________

(ko‘zatuvchi) (imzo)

Ish rahbari__________________________________________________________

(imzo)

4. Sinov savollari.
1. Naryad necha nusxada yoziladi? Naryadni necha kun muddatga berishga ruxsat etiladi?
2. Naryadni necha marta va necha kun muddatga o‘zaytirish mumkin?
3. Naryad necha kun davomida saqlanishi kerak? Qachon farmoyish beriladi?
4. Qanday ishlar qisqa muddatli va kechiktirib bo‘lmaydigan ishlarga kiradi?
5. Ish joyini tayyorlashga va ishlashga ijozat berishga kim ruxsat berish huquqiga ega?
6. Ish joyini tayyorlash va tayyorlash uchun qanday texnik tadbirlar qo‘llaniladi?
7. Ish bajarish ustidan nazorat, ish jarayonida tanaffus va ish tugashini rasmiylashtirish yo‘llarini tushuntirib bering.
8. Kommutatsion apparatlarning kalitlariga qanday xavfsizlik shiorlari osib qo‘yilishi kerak?
9. Ish joyini kim tayyorlashi mumkin?

6- AMALIY MASHG‘ULOT
Ishlab chiqarish jarayonida nollashtirishni hisoblash. (4soat)

Mashg‘ulotning maqsadi: Ishlab chiqarish jarayonida nollashtirishni hisoblash va nollashtirishni aniqlash bo‘yicha amaliy ko‘nikmalar hosil qilish.

Mashg‘ulotning rejasi:
1. Nollashtirishni hisoblash;
2. Nollashtirishni hisoblashga doir namunaviy misol;
3. Amaliy mashg‘ulotni bajarish uchun berilgan variantlar;
4. Sinov savollari.

Tayanch so‘zlar va iboralar: nollashtirish, nolli himoyalovchi o‘tkazgich, mustahkam yerga ulangan transformator, himoyalovchi yerga ulagich qurilmalari.

1. Nollashtirishni hisoblash.
Nollashtirish, bu kuchlanish ostida qolish mumkin bo‘lgan tok o‘tmaydigan qismlarni oldindan nolli himoyalovchi o‘tkazgich bilan biriktirib qo‘yishiga tushuniladi (1-rasm).

1-rasm. Nollashtirishning prinsipial sxemasi

Mustahkam yerga ulangan transformatorning kuchlanishi 1000 V gacha bo‘lgan tarmoqlarida himoyalovchi yerga ulagich qurilmalarini sxemalarini tahlili shuni ko‘rsatadiki, bunda faza kuchlanishi qobiqga o‘tib ketishi holatidan sxemalar xavfsizligini ta’minlab bera olmaydi (2-rasm).

SHu holatda yerga ulagich qurilmalari orqali yoyilib o‘tayotgan yer bilan tutashuv toki, quyidagi formula bilan aniqlanadi:

(A)

bu erda, - faza-nol o‘tkazuvchi kuchlanishi, (V);
- faza-nol o‘tkazuvchi qarshiligi, (Om);
- yerga ulagich qarshiligi, (Om);

2-rasm. Nol sim o‘zilganda korpusga nisbatan qisqa tutashish

Kabelning qobig‘ kuchlanishi, yerga nisbatan yerga ulagich qurilmalarining qarshiligiga bog‘liq bo‘lib, ularni tengligida esa, faza kuchlanishini yarmida teng bo‘lib qoladi:

(V)

Bu kuchlanish xavfli bo‘lib, ko‘p vaqt davomida ketmasligi mumkin. aniqlaguncha maksimal himoyalovchi tok ishlamay qolishi mumkin, bunga sabab, yer bilan tutashuvchi tok ko‘p holatlarda himoyalovchi vositani ishga tushirish uchun yetarli bo‘lmaydi.

3-rasm. Nol sim bo‘ylab potensialning tarqalishi:
I – qaytarilmaydigan yerga ulanishli; II – qaytadan yerga ulanishli; 1÷5 – korpuslar.

Elektr uskunani tok o‘tmaydigan metalli jismlarni nolli o‘tkazgichga ulab qo‘yilsa, faza kuchlanishi kabel qobig‘iga o‘tib, bir fazali qisqa tutashuv tokiga teng bo‘ladi. Hosil bo‘lgan qisqa tutashuv toki faza bilan nol o‘tkazgich qarshiliklari, hamda transformatorlarning chulg‘amiga bog‘liq bo‘ladi.

Umumiy formula:

(A)

Qisqa havo liniyalari va o‘tkazgichlar orasidagi kichik masofalarda (o‘tkazgichlar truba ichida joylashgan), hamda kabel liniyalarida qisqa tutashuv toki:

(A)

Havo liniyalari uchun:

(A)

bu erda: r_f, r₀, r_T/3 – faza-nol o‘tkazuvchilarni va transformatorni cho‘lg‘amlarini faol qarshiliklariga muvofiq X_f, X₀, X_T/3- induktiv qarshiliklari, (Om/m);
X_f – faza-nol sirtmoqni tashqi induktiv qarshiliklari, (Om);
Z_T/3 - transformatorning hisoblashlar yo‘li bilan aniqlangan qarshiligi, (Om).
Maksimal himoyalovchi tok qurilmasi, yuqorida aytib o‘tilgan tokdan ishga tushadi va bo‘zilgan uskunani o‘chiradi.
SHunday qurilmalardan biri, bo‘zilgan jismni 5-7 sekund ichida tez eriydigan saqlagich o‘chirib qo‘yadi va 1-2 sekund ichida avtomatik o‘chirgichlar shikastlangan qismini o‘chiradi.
Nollashtirishdan foydalanish miqyosi, kuchlanishi 380/220 V va 220/127 V (oxirgisi kam uchraydi) to‘rtta simli uch fazali tarmoqlar bo‘lib, ular ishlab chiqarishda keng qo‘llaniladigan tarmoqlar.
Nollashtirish tizimi o‘zida quyidagi elementlarni qamrab oladi: nol o‘tkazgichi, ta’minlovchi manbani neytralini yerga ulash qurilmasi va nol o‘tkazgichni yerga qayta ulash.
Nol o‘tkazgichni vazifasi, faza qobiqga tutashgan zahotiyoq, kichik qarshiligiga ega bo‘lgan zanjirni hosil qilish va shu tok orqali himoya uskunasini ishga tushirish.
Nol o‘tkazgichni qayta ulash, nol o‘tkazgichni barcha o‘zunligi davomida ma’lum masofada oralab, bir necha marta yerga ulab qo‘yish.