O’zbekiston respublikasi maktabgacha ta’lim vazirligi navoiy shahar maktabgacha ta’lim bo’limi tasarrufidagi

BOLALARDA SKOLIOZ KLASSIFIKATSIYASI

Skolizoning yuzaga chiqish davriga koʻra: chaqaloqlar skoliozi – 3 yoshgacha boʻlgan bolalarda uchraydi, bolalar skoliozi 10 yoshgacha boʻlgan bolalarda, oʻsmirlar skoliozi 18-20 yoshli bolalarda kuzatiladigan turlari farqlanadi.

Umurtqa pogʻonasining qiyshiqligi boʻyicha: C-simon skolioz, bir taraflama qiyshayish; S-simon skolioz, ikki taraflama qiyshayish; Z-simon skolioz, uch traflama qiyshayish shakllari bor.
Rentgenologik tasvirga asoslangan holda umurtqa pogʻonasining qiyshiqlik darajasi va qiyshayish graduslariga qarab bolalarda skoliozning IV darajasi tafovut etiladi:

• 
  I darajali skolioz – yon tomonga qiyshayish 10°ni tashkil etadi va rentgenogrammada kuchli boʻlmagan torsiya (ogʻish) kuzatiladi;
  
• 
  II darajali skolioz – qiyshiqlik 10 dan 25°gacha boʻladi va sezilarli torsiya (ogʻish), umurtqa pogʻonasining yuqori qismlari deformatsiyasi kuzatiladi;
  
• 
  III darajali skolioz – qiyshiqlik 25 dan 50°gacha boʻladi va kuchli torsiya holati (qovurgʻalar bukirligi), umurtqa pogʻonasida kuchli oʻzgarishlar kuzatiladi;
  
• 
  IV darajali skolioz – 50°dan katta boʻlgan qiyshiqlik, umurtqa pogʻonasining sezilarli deformatsiyasi, koʻkrak qafasining oʻzgarishi va ichki aʼzolar ezilishi, siqilishi va ularning funksiyasining buzilishi kuzatiladi.
  

Bolalarda skolioz umurtqa pogʻonasi qiyshiqlik joylashgan oʻrniga koʻra quyidagilarga boʻlinadi: yuqori-koʻkrak qism (Th3-Th4), koʻkrak (Th8-Th9), koʻkrak-bel (Th11-Th12), bel (L1-L2), bel-dumgʻaza (L5-S1), kombinatsiyalangan (bir necha qismlarida bir xil darajadagi torsiyaholatlari).
Etiologiyasi boʻyicha skolioz: tugʻma va orttirilgan boʻlishi mumkin.


BOLALARDA SKOLIOZNING KELIB CHIQISH SABABLARI

Bolalarda tugʻma skoliozga olib keluvchi sabablar – umurtqa pogʻonasi rivojlanishidagi anomaliyalar (umurtqa suyaklari oʻsigʻi sinostozi, xanjarsimon umurtqa pogʻonasi), qovurgʻalar shakllanishidagi buzilishlar (qoʻshimcha qovurgʻalar, qovurgʻalar sinostozi va boshqalar), bel-dumgʻaza umurtqalari displaziyasi (spondilioz, lyubalizatsiya, sakralizatsiyava boshqalar) boʻlishi mumkin.

Orttirilgan skolioz bolalarda nerv-mushak, metabolik, oʻsma kasalliklari va travmalarnatijasida kelib chiqadi. Statik skoliozni esa tugʻruqdagi jarohatlar, tugʻma son chiqishi, tananing pastki qismi kaltaligi, tizza va chanoq-son boʻgʻimi kontrakturasi oqibatida yuzaga chiqadi. Nevrogen skolioz bolalar serebral paralichi, polimiyelit, siringomiyeliya, Fridreyxataksiyasi, orqa miya jarohatlari asorati sifatida kuzatiladi. Genez skoliozga olib keluvchi omillar esa – tugʻma mushaklar gipotoniyasi, mushaklar distrofiyasi va tugʻma boʻyin umurtqasi qiyshiqligi boʻlishi mumkin.
Bolalarda skolioz asosida travmatik deformatsiyalar umurtqada (umurtqa pogʻonasi suyaklari sinishi, torakoplastika, laminektomiya va boshqalar) yoki umurtqadan tashqari (tananing katta hajmli kuyishi, plevra empiyemasi va boshqalar) yotadi.
Koʻp hollarda bolalarda skoliozning metobolik buzilishlar oqibatida ham kelib chiqadi (raxit, sistinoz, osteogenezning oxirigacha yakunlanmasligi, Xanter sindromi), biriktiruvchi toʻqimaning nasliy kasalliklari (Marfan sindromi, Elers—Danlos sindromi), revmatikpatologiyalar (yuvenil revmatoid artrit), umurtqa pogʻonasi va orqa miya oʻsma kasalliklari, oʻsmirlar osteoxondrozi, neyrofibromatoz kabi kasalliklar.
Skoliozga olib keluvchi omillar koʻp boʻlishiga qaramay, bolalarda umurtqa pogʻonasi qiyshiqligi sababi idopatik boʻlishi ham mumkin, yaʼni sababi nomaʼlum.
Skoliozga olib keluvchi xavf omillariga umumiy asteniya, gipodinamiya, umurtqa pogʻonasiga ogʻirlik tushishi kiradi.