O’zbekiston respublikasi maktabgacha ta’lim vazirligi navoiy shahar maktabgacha ta’lim bo’limi tasarrufidagi

Sog’lomlashtirish - chiniqtirish tadbirlar rejasi

Tadbirlar	Muddati	Mas’ul
Bolalarning ko’proq ochiq havoda bo’lishi (ertalabki qabul, gimnastika, jismoniy tarbiya mashg’ulotlari, sayr va ko’ngilochar soatlar)	Iyun	Tarbiyachilar
Bolalarni faol harakatlanishiga yordam beradigan jihozlarni qo’paytirish	Iyun	Deriktor, xo’jalik mudiri, uslubchi
Chiniqtirishning har xil turlaridan foydalanish (suv, havo va quyosh vannalari)	Iyun	Katta hamshira, tarbiyachilar
Asosiy harakat turlarini rivojlan-tirish uchun sayrda bolalar bilan yakka va kichik guruhlarda ish olib borish	Iyun	Tarbiyachilar
Taomnomaga yangi sabzavotlar, mevalar va sharbatlarni doimiy kiritib borish	Iyun	Hamshira

Ochiq havoda o’tkaziladigan tadbirlar

№	Bajariladigan ishlar	Muddati	Mas’ul
1	Musiqa va jismoniy tarbiya mashg’ulotlarini o’tkazish	Muntazam	Musiqa rahbari, jismoniy tarbiya yo’riqchisi
2	O’zbek xalq o’yinlarni tashkil etish O’yin maydonchasida suv o’yinlarini tashkil qilish	Muntazam	Tarbiyachilar
3	Ko’ngilochar soatlarini tashkil etish (haftasiga bir marta )	Muntazam	Tarbiyachilar
4	Ekologik tarbiya: suhbat, sayr, kuzatish, jonli va jonsiz tabiatda tajriba olib borish, ajratilagan gulzorda ko’kalamzorlashtirish ishlarini tashkil etish	Muntazam	Musiqa rahbari, tarbiyachilar

Ko’ngil ochar tadbirlar rejasi

Oy	Muddati	Tadbirlar	O’tkazish shakli
Iyun		«1─ iyun Xalqaro bolalarni himoya qilish kuni»	Ochiq eshiklar kuni
		« Gerbarilar yig’ish	Bo’sh vaqtlarda
		“Ertaklar─ezgulikka yetaklar” ertaklar kuni	Ko’ngil ochar soati
		«Xalqaro do’stlik kuni» - tabiiy materiallardan va qog’ozdan o’z do’stlari uchun o’yinchoqlar yasash - «Do’st uchun eng yaxshi tabrik» tanlovi	«Qog’oz va tabiiy materiallardan o’yinchoq yasash», ixtiyoriy
		- «Issiq yoz», «Yoz ─ bu quvonch, sevinch, xordiq va sog’liq» mavzularida rasmlar tanlovi -	Tanlov
		«Biz O’zbekistonning kichik fuqarolarimiz!»	Bo’sh vaqtlarda suhbat
		Maxallaga sayir.	Ekskursiya
		“Sport - bu sog’liq garovi” «Otam, onam va men sportchilar oilasi!» (oilaviy musobaqa)	Sport musobaqasi
		Multfilimlar tomoshasi	Musiqa zali
		“Ehtiyotkor piyoda” haftaligi -«Yo’l belgilari mamlakatiga sayohat»; - “Chorrahaga ekskursiya”; - «Bizning shahar va uning transportlari»; - Bolalarga yo’l harakati xavfsizligi to’g’risida she’r va hikoyalar o’qib berish.	Ko’ngilochar o’yinlar
		- «Mening ona Vatanim» mavzusida fotosuratlar ko’rgazmasi; - «Eng yaxshi o’yin maydonchasi»; - « Qumdan shahar quramiz » tanlov	Ko’rgazma
Iyul		«Iyul-yozning chilla davri»	Bo’sh vaqtlarda suhbat
		«Sinchkov bola» mavzusida tadqiqotchilar kuni	Bo’sh vaqtlarda tashkil etish
		Asfaltga rasm chizish (bo’r yoki suv bilan)	Tanlov
		«Alpomish va Barchinoy izdoshlarimiz!» mavzusida musiqaviy - sport tadbiri	Musiqaviy sport o’yinlari
		“Gullar kuni” (Dmtt hududidagi o’simliklarning ekologik pasporti)	Bo’sh vaqtlarda tashkil etish
		“Yoz bayrami” (yoz va tabiat to’g’risidagi hikoya, she’r va qo’shiqlar kuylash)	Hikoya, qo’shiq she’r
		«Yosh sayohatchilar kuni»	Sayr
Avgust		«Avgust yozning so’ngi oyi »	Ko’ngil ocharsoatlar
		“Quyoshsevar olmaxonlar kuni”	Ko’ngil ocharsoatlar
		“Yo’lchiroq kuni”	Ko’ngil ocharsoatlar
		“Sovunli ko’pikchalar kuni”	Ko’ngil ocharsoatlar
		“Shamol kuni” (pirpirak va aylanmalar yasash va ular bilan o’yinlar)	Ko’ngil ocharsoatlar
		«Sevimli ertaklar» rolarga kirib bajarish.	Ko’ngil ocharsoatlar
		O’yin marafonlari	Ko’ngil ocharsoatlar

NAVOIY SHAHAR MAKTABGACHA TA’LIM BO’LIMI TASARRUFIDAGI
17- SONLI DAVLAT MAKTABGACHA TA’LIM TASHKILOTIDA


JISMONIY TARBIYA YO’RIQCHISINING
YOZGI SOG’LOMLASHTIRISH
ISHLARNI TASHKIL ETISH REJASI ASOSIDA O’TKAZILADIGAN MASHG’ULOTLAR, SPORT TADBIRLAR VA MUSOBAQALAR
REJASI




YOZGI
SOG’LOMLASHTIRISH
ISHLARNI TASHKIL ETISHDA
O’ZBEK MILLIY
O’YINLARI


Mundaraja

№	O’zbek milliy o’yinlar nomi
1	“Chillak” o’yini
2	“Kesak qo’ydi” o’yini
3	“Qirq tosh” o’yini
4	“Qarmoqcha” o’yini
5	“Bo’ri zovurda” o’yini
6	“Bekinmachoq” o’yini
7	“Quvlashmachoq” o’yini
8	“Boshdan do’ppini olish” o’yini
9	“Uchinchi ortiqcha” o’yin
10	“Qo’lingni ber” o’yini
11	“Nomini eslab qol” o’yini
12	“Sopalak” o’iini
13	“Ko’z bog’lash” o’yini
14	“Oqterak, Ko’kterak” o’yini
15	“Arqon tashlash” o’yini
16	“G’ozlar-g’ozlar” o’yini
17	“Oydin lola g’oz bo’ldi”
18	“Bo’ri va quyonchalar”
19	“Jambil”
20	“Mushuk uyquda”

“Chillak” o’yini

Maqsad: Bolalarni jismonan chiniqtirish, cho’plarni uzoqroq otishga o’rgatish, ularni
ko’z qiri bilan qancha chamalashga (masofa necha qadam chiqishini) va ularni ravon sanashga o’rgatish hamda nafas rostlab yugurishni rivojlantirish.

Kerakli jixozlar: Bolalarga bu o’yinni o’ynash uchun 2 dona g’isht va tol daraxtidan
qilingan 2 dona cho’p kerak bo’ladi.

O’yinning borishi: Birinchi bolalar qur’a tashlab kim birinchi boshlashini kelishib
oladilar. Keyin 2 dona g’ishtning orasini 20 santimetr uzoqlikda qo’yib o’yin boshlanadi.
Birinchi bola 1 ta cho’pni g’isht ustiga qo’yib ikkinchi cho’p bilan pastdagi cho’pni ozgina yuqori ko’tarib uzoqqa otadi. Cho’p tushgan joy chizib belgilanadi. O’yin boshlagan bola g’ishtdan cho’p tushgan joygacha necha tayoq chiqishini chamalab aytish lozim. Agar cho’p tushgan joy bola aytganidek 20 yoki 30 ta tayoq chiqsa, bola shuncha ochko to’plagan bo’ladi. Agar tayoq tushgan joy 20 yoki 30 ta chiqmasa bola yutqazadi va o’yinni keyingi bolaga beradi. Bu o’yinni uch kishi yoki to’rt kishi o’ynashi mumkin. Eng kam ochko to’plagan bola masalan 200, 300 yoki 1000, ochko to’plagan bo’lsa shuncha joyni belgilab, chillik g’ishti turgan joydan 1000 cho’p chiqadigan joygacha “zuv” so’zini bir nafasda to’xtamasdan aytib borishi kerak va cho’pni o’sha joyga quyishi kerak.

“Kesak qo’ydi” o’yini

Maqsad: Bolalarning xotira, eslab qolish kabi hislatlarini shakllantirishga qaratilgan.

Kerakli jihozlar: Turli hajmdagi o’yinchoqlar, o’yinchi ko’zini bog’lash uchun ro’mol.

O’yinning borishi: O’yinda barcha bolalar qatnashishlari mumkin. O’rtada yerga bir qancha
predmetlar qo’yilgan bo’lib, bolalar diqqat bilan predmetlarni ko’rib oladilar va 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ketdi deb sanaydilar. “Ketdi” so’zi kimga taqalsa shu qatnashuvchi ko’zini yumib turadi.Onaboshi o’rtadagi biror predmetdan yonidagi bolalar etagigami, stul orqasigami yashirib qo’yadi. Ko’zi yumilgan bola ana shu yashirilgan predmetning nomini qaysi bolada ekanligini topishi kerak. Topa olmasa o’ynovchilarning talablariga binoan she’r, topishmoq aytib beradi. O’yin yana boshqa o’ynovchining ko’zini yumishi bilan boshlanadi.O’yin shu tariqa davom etadi.

“Qirq tosh” o’yini

Maqsad: bolalarni masofani mo’ljal olishga va diqqatni jamlash o’rgatish.

Kerakli jihozlar:sport maydonchasi, koptoklar, toshchalar.

O’yinning borishi: O’yinni maysazorda, sport zalida yoki maydonchalarda o’tkazish
mumkin. Start chizig’i boshlab har qaysi bola uchun bir xil oraliqda doiralar belgilanadi. Har bir bola tosh yoki bittadan latta koptokchani qo’lida o’ynab tayyorlanib turadi. Tarbiyachining buyrug’i bo’yicha har qaysi bola belgilangan doirada yugurib borib toshni yoki koptokni qo’yib o’z joyiga qaytib keladi. Oxirgi o’yinchi toshni borib qo’yib qaytgandan keyin bolalar tartib bilan yugurib borib o’z toshlarini qaytarib olib ketadi. Qaysi guruh birinchi bo’lib o’z toshlarini terib olib kelsa, o’sha guruh g’olib hisoblanadi.

“Qarmoqcha” o’yini

Maqsad: Bolalarda jismoniy sifatlarni rivojlantirish, diqqatni jamlab o’ynashga
o’rgatish.

Kerakli jihozlar: O’yin uchun 3-4 ta arqon kerak bo’ladi. Arqonning bir tomonida
qum yoki kepak solingan xaltacha bog’lab qo’yiladi.

O’yinning borishi: Hamma bolalar doira hosil qilib turadilar, boshlovchi doira o’rtasida
turib arqonchani o’z atrofida aylantira boshlaydi. Arqonni aylantirganda xaltacha baland
ko’tarilmasligi lozim. O’yinchining oyoqlariga xaltacha tegib ketmasligi uchun sakrab turadi.Arqon uchida bog’langan xaltacha o’yinchining oyoq uchi tegsa u qarmoqqa ilingan hisoblanadi.U doira o’rtasiga chiqadi va arqonni boshlovchi sifatida aylantiradi. O’yin oddiy qiziqarli bo’lganligi uchun bolalar o’z mahoratlarini namoyish qila oladilar. O’rtadagi o’yinchilar bu o’yinda uzoq turib qolmasligi uchun o’yinchini tezroq qarmoqqa ilintirib olishga harakat qilinadi. Arqonni aylantirish tezlatiladi yoki pasaytiriladi. Bu o’yin 5-6 yoshli bolalar uchun mo’ljallangan.

“Bo’ri zovurda” o’yini

Maqsad: Bolalarni chaqqon harakat qilishga o’rgatish, tezkorlik malakalarini
shakllantirish.
Kerakli jihozlar: O’yin maydoncha, echki niqoblari, rangli bo’rlar.


O’yinning borishi: O’yin ochiq maydonchada 6-7 yoshli bolalar bilan olib boriladi.
Hovlida oralig’i 10-15 sm bo’lgan ikki paralel chiziq chizib qo’yiladi. Bu chiziq “Zovur”
hisoblanadi. “Zovur”dan 2-3 qadam narida, maydoncha chetiga “Echkilar” uchun uycha chiziladi.
Ishtirokchilardan biri-bo’ri, qolganlari esa echkilar rolini bajaradilar. Onaboshining
“Bo’ri zovurda” degan chaqirig’iga, echkilar uylaridan chiqib zovurga sakraydilar. Echkilar sakrab o’tayotganda bo’ri ularni ushlab olishga harakat qiladi. Ushlangan echkilar zovurda turadi. O’yin 3-4 marta takrorlanadi. Ushlanmagan echkilarni bo’ri zovurdan chiqib quvlaydi.
“Bekinmachoq” o’yini



Maqsad: Bolalarni hamjixatlikda harakat qilishga odatlantirish.

Kerakli jihozlar: o’yin maydoncha va o’tirgichlar

O’yinning borishi: O’yin qatnashchilari ikki guruhga bo’lingan holda maydonda o’yin olib boradilar. Birinchi guruh bolalari o’yin boshlangan joyda qoladi. Ikkinchi guruh bolalari esa maydondan uzoqroq joyga (o’tirgichlar orqasiga) berkinadilar. Birinchi guruh bolalari ularni izlaydilar. Agar ularni topsalar yana o’yin boshlangan joyga qaytib keladilar. Yashiringan bolalarni topa olmasalar: “Engildik, chiqinglar” deb aytadilar. Yutgan guruh o’yinni davomettiradi Ya’ni boshqatdan berkinadi. .

“Quvlashmachoq” o’yini

Maqsad: Bolalarni chaqqon harakat qilishga va tezlik bilan yugurishga, masofani chamalashga
o’rgatish.

Kerakli jihozlar: O’yin maydoncha.
O’yinning borishi: o’yinchilar juft-juft bo’lib qatorga saflanadilar, qator oldida
ikki - uch metr narida tutuvchi qilib saylangan bola oldinga qarab turadi. Boshlovchi bir,ikki, uch degandan keyin bolalar qator oxiridan boshlab qo’llarini qo’yib yuboradilar va oldinga yugurib ketadilar. Biri chap tomondan, ikkinchisi o’ng tomondan yuguradilar. Ular qator oldiga yugurib chiqadilar va yana qo’l ushlashib tutuvchining oldiga turib olishga harakat qiladilar. Tutuvchi bolalar qo’l ushlashib olishdan avval ulardan birini tutib olishga harakat qiladi. Agar u buning uddasidan chiqsa, o’zi tutgan bola bilan juft bo’lib olib qator oldiga borib turadi. Sheriksiz qolgan bola tutuvchi bo’ladi. Agar tutuvchi bola xech kimni tuta olmasa yana bir marta harakat qiladi. O’yin shu tariqa davom etadi. O’yin barcha bolalar yugurib chiqgandan so’ng tugaydi. Shundan keyin yangi tutuvchi saylanadi .

“Boshdan do’ppini olish” o’yini

Maqsad: Bolalarni jismonan rivojlantirish, epchil va chaqqon harakat qilishga
o’rgatish.
Kerakli jixozlar: o’yin maydoncha, do’ppilar

O’yinning borishi: O’yin boshlanishi oddidan bolalardan bir ikkita bola boshiga do’ppi
kiyib oladi. Uni qo’l bilan ushlab yugurishga ruxsat berilmaydi. Bolalar signaldan keyin do’ppini olishga xarakat qiladi, ya’ni do’ppi kiygan bolalarni quvlab boshidagi do’ppini olib kiyishga harakat qiladilar. Do’ppini boshiga kiygan bolalar do’ppini boshqalarga oldirmaslikka harakat qiladi. Do’ppini olgan bola do’ppini oldirgan bola bilan joyini almashadi. O’yin shu tariqa davom etadi

“Uchinchi ortiqcha” o’yin

Maqsad: Bolalarni hamjixat bo’lib o’ynashga va intizomli bo’lishga o’rgatish.

Kerakli jihozlar: o’yin maydoncha va lentalar tortilgan marra

O’yinning borishi: O’yinda bolalar juft-juft bo’lib sayr qiladi, qo’l ushlashib davra
bo’ylab ikki kishi o’yinboshi bo’ladi. Birinchisi qochuvchi, ikkinchisi tutuvchi bo’ladi. Qochuvchi tutuvchidan qutilish maqsadida juftlashib turganlardan birining qo’lidan ushlaydi.
Qochuvchi qo’lini ushlagan o’yinchi ortiqcha bo’lib qoladi va qochadi. Agar tutuvchi quvlayotgan o’yinchini tuta olmasa joyi almashtiriladi. Uyin shu tariqa davom ettiriladi.

“Qo’lingni ber” o’yini

Maqsad: Bolalarni chaqqonlikka, ziyraklikka, epchillikka o’rgatish. Qo’l harakatlarini
rivojlantirish.
Kerakli jixozlar: O’yin maydoncha. Maydoncha har tarafdan chiziqlar bilan chegaralanadi.
O’yinning borishi: Bir o’yinchi quvlovchi qilib tayinlanadi. U esa maydoncha o’rtasida
turadi. Qolgan o’yinchilar uning atrofida to’planadilar. Quvlovchi bor ovozi bilan “men
quvlovchiman” degandan keyin bolalar har tomonga yugurib ketadi. Quvlovchi ularni ushlash
payiga tushadi. Orqasidan quvlovchi kelayotganini sezgan o’yinchi o’rtog’idan “qo’lingni ber” deb yordam so’rashi mumkin. Qo’l ushlagan o’yinchilarni ushlab bo’lmaydi. Agar quvlovchi biror o’yinchining qo’lini ushlamasdan oldinroq uni ushlab olsa, o’yinchi quvlovchi bilan joy almashadi. Agar o’yinchilardan birortasini tuta olmasa quvlovchining o’rniga boshqa quvlovchi saylanadi. O’yin shu tariqa davom etadi.

“Nomini eslab qol” o’yini

Maqsad: Bolalardagi xotira diqqat va eslab qolish qobiliyatlarini rivojlantirish,
hamda tabiat xaqidagi bilimlarini mustahkamlash.

Kerakli jihozlar: O’yin maydoncha

O’yinning borishi: Bolalar doira shaklida turadilar. Onaboshi har-bir bolani qulog’iga
hayvonlar, o’simliklar, sabzavotlar va mevalarning nomini sekin shivirlab aytadi. (olma,
anor, uzum, tulki, quyon kabi). Onaboshining qo’lida koptok bo’ladi. Shundan so’ng o’rtaga kelibkoptokni “Uzum ilib ol” deydi. Uzum deb nomlangan bola koptokni ilib olishi kerak. garpredmet nomi bilan atalgan bola nomini eslab qolmasa she’r, ashula aytib raqsga tushibberadi.
“Sopalak” o’yini

Maqsad: bolalarni muvozanat ushlab bir oyoqlab yurishga va masofani chamalay olishga o’rgatish.

Kerakli jihozlar: o’yin maydoncha va silliq toshchalar

O’yinning borishi: O’yindan avval 5 juft katak 2 qator qilib chiziladi. SHundan so’ng
sanash yo’li bilan o’yinchilar ketma-ketligi aniqlanadi. Boshlovchi kichkinaroq yassitoshni tanlaydi. So’ngra o’yinchi bir oyoqda chiziq boshidan sakrab, sopalakni katakka tepib, chiziqlarga tushirmasdan olib o’tadi. Kim oldin sopalakni hamma kataklariga ketma-ket oyoq bilan tepib, olib o’tsa o’sha g’olib chiqadi.