O’zbekiston respublikasi maktabgacha ta’lim vazirligi maktabgacha ta’lim tashkiloti direktor va mutaxassislarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish

Bolaga qanday tarbiya berayotganingizni bilasizmi?

1. 
   Yashama!
   

Qanchalik dahshatli va ayanchli bo’lmasin xalqimiz orasida “yer yutgur”, “beting buzulgur” kabi qarg’ish aralash tarbiya ham bor. O’zingiz bir bor o’ylang jahl ustida nimalar dedingiz? Bola o’z nomi - bilan bola. Siz bu gaplarni jahl ustida aytganingiz bola tushunib yetmaydi. Bolaga aytilgan ayanchli so’zlar uning miya dasturiga joylashadi. “Qayerdan ham tug’dim , yashshamagurni!” degan gapni eshitib katta bo’lgan bola o’zini yashamaslikka mahkum qilishni istab qolishi mumkin.

2. 
   O’zingga o’xshama!
   

“Shu o’rtog’ing sendan yaxshi , unga o’xshasang bo’lmaydimi?” “Falonchiga o’xshasang bo’lmaydimi?” degan gaplar bilan katta bo’lgan bolaning mustaqil fikri, ishi, puli ham , maqsadi ham bo’lmaydi. Chunki bola birovga o’xshashni o’ylaydi. O’zini kashf qila olmaydi.
3. Bola emassan! “ Uyalmaysanmi kap – katta bola bo’lib qolding – ku” deb tarbiya berayotgan ota - onaning o’zida bolalik bo’lmagan go’yo. Ayniqsa , oilada yana bir bola tug’ilganda “Bu bola hali sen esa katta bo’lib qolding” deyish orqali ukasiga qarshi muhit kelib chiqishi mumkin. Bu gaplarni uch yoshgacha bo’lgan bolalarga aytish mumkin emas. Bolaga uning voyaga yetayotganligini to’g’ri tushuntirish kerak.
4. Katta bo’lma, bola bo’lib qolaver!
Bola oilada yolg’iz farzand bo’lsa yoki uzoq kutib farzand ko’rishganda , uning katta bo’lib ulg’ayishini istashmaydi go’yo. Hamma bu bolani tarbiyalaydi, ko’nglini oladi, erkalatadi. Kap – katta bolani “Mening chaqalog’im!” db erkalaganlarni ham ko’rgansiz.
5.Omadli bo’lma! “Shuniyam maqtanadigan narsa deb o’ylaysanmi?” – deb bolaning harakatini qo’llab – quvvatlamaydigan, “Adabiyot” dan yuqori o’rin olib, quvonchga to’lgan bolasiga: “Endi gap sotar ekansan – da, matematikani tushunmaysan baribir!” – deydigan ota – onalarni ham bilasizmi?

6. 
   Qilma!
   

“Yugurma!” “Yiqilasan!” “Bir joyingni urib olasan” – haddan tashqari mehr ko’rsatish hisoblanadi. Bunday taqiqlarni eshitib katta bo’lgan bola ulg’ayganda ham yiqilishdan, yangi ish boshlashdan qo’rqadi. Unga ko’ra bolaga nima uchun bu ishlarni qilmaslikni tushuntirib berish kerak.

6.