|
3. Psixodiagnostning kasbiy-etikaviy tamoyillari. Psixodiagnostika – bu psixologning kasbiy faoliyatidagi murakkab va juda ma`suliyatli sohadir. Shuning uchun ham psixodiagnostikaga bir qator ijtimoiy-axloqiy talablar qo`yilgan bo`lib, ular quyidagilardir:
Psixodiagnostika sirlarini saqlash.
Psixodiagnostik metodikalarning ilmiy asoslanganligi.
Sinaluvchiga ziyon etkazmaslik.
Xulosalarning ob`ektivligi.
Taklif qilingan tavsiyalarning samaradorligi.
Yuqorida qayd qilib o`tilgan talablarning, har birini psixodiagnostikaning tamoyillari sifatida alohida ko`rib chiqamiz. Psixodiagnostikaning sir saqlash tamoyili – sinaluvchining ruxsatisiz olingan natijalarni e`lon qilmaslik, bu birinchi navbatda balog`at yoshiga etgan odamlarga taalluqlidir. Agar sinaluvchilar balog`at yoshiga etmagan bo`lsa hamda psixodiagnostik natijalarni e`lon qilish uchun ota-onalarning, bolalar uchun ma`naviy va huquqiy mas`ul bo`lgan shaxslarning ruxsati bo`lishi shart. Faqat ba`zi hollarda ilmiy maqsadda, ya`ni eksperimental tadqiqotning bir qismi sifatida e`lon qilish bundan mustasno, ammo sinaluvchilarning aniq ismi-shariflarini bayon etish tavsiya qilinmaydi.
Psixodiagnostik metodikalarning ilmiy asoslanganlik tamoyilida metodikaga validlik, ishonchlilik talabi qo`yiladi, ya`ni olingan natijalarga to`liq ishonch imkonini bersin.
Ziyon yetkazmaslik tamoyilida psixologik tashxis natijalaridan hech qachon tadqiqotda qatnashgan odamlarga nisbatan zarar etkazish maqsadida foydalanmaslik nazarda tutiladi.
Xulosalarning ob`yektivlik tamoyili test o`tkazayotgan odamning sub`ektiv ustanovkalarga tobe bo`lmasligi, test olingan natijalardan kelib chiqqan holda ilmiy asoslangan bo`lib, validli va ishonchli metodika yordamida o`tkazilgan bo`lishi shart.
Taklif qilinayotgan tavsiyalarning samaradorlik tamoyilida tavsiyalar albatta taklif qilinayotgan odamga yordam berishi shart. Test natijalari asosida taklif qilinayotgan tavsiyalar befoyda tasodifiy holatlarni keltirib chiqarmasligi kerak.
Shunday qilib, ushbu mavzuda psixodiagnostika va eksperimental psixologiya fanining predmeti, vazifalari, bosqichlari, eksperimentator shaxsiga qo`yiladigan talablar, psixologik tadqiqotning asosiy metodologik tamoyillari bilan tanishdik.
O`qituvchi-psixolog faqat o`z malakasi darajasiga mos keladigan testlardan foydalanishga haqli. Agar texnika yuqori darajadagi mahoratni talab qilsa, unda testni qayta ishlashda oddiyroq bilan almashtirish yoki maxsus tayyorgarlikdan o`tish kerak. Ba`zi usullar (asosan G`arbiy usullar) bo`yicha ko`rsatmalar foydalanuvchiga qo`yiladigan talablarni ko`rsatadi: A, usulda foydalanish uchun cheklovlar yo`q, B, usul faqat oliy psixologik ma`lumotga ega bo`lgan mutaxassislar tomonidan qo`llanilishi mumkin, Usul psixologlar tomonidan qo`llanilishi mumkin. qo`shimcha mashg`ulotlarga.
Ba`zi usullar (masalan, proyektiv usullar) natijalarini amalga oshirish, qayta ishlash va sharhlash uchun hatto yuqori psixologik ma`lumot ham etarli emas. Ko`pgina shaxsiyat va intellekt testlarini to`g`ri qo`llash uchun universitetda o`qish paytida bir yoki ikkita sinov sinovi etarli emas. Ularni talqin qilish bo`yicha uzoq (kamida bir necha hafta yoki oy) mashg`ulotlar va shartlarga ehtiyotkorlik bilan rioya qilish kerak.
Bir necha yillar davomida metodologiyani mohirona qo`llagan shaxsning rahbarligi ostida o`rganish jarayonida baholashda sub`ektivlikka yo`l qo`ymaslik, olingan natijalarni ishlab chiquvchi amal qilgan nazariy tushunchalar bilan bog`lash va natijalarni quyidagicha izohlashni o`rganish mumkin. iloji boricha ob`ektiv. Bundan tashqari, trening metodologiya natijalaridan imkon qadar ko`proq ma`lumot olish imkoniyatini beradi.
XULOSA
Maktabgacha ta`lim tashkilotida o`quv-tarbiya jarayonini individuallashtirish psixologning har bir bolaning ruhiy salomatligi va rivojlanishining to`laqonli bo`lishini ta`minlaydigan faoliyatning ustuvor yo`nalishlaridan biridir. Bola ruhining individual, rasmiy-dinamik xususiyatlarini hisobga olish alohida o`rin tutadi, bolalarning aqliy holati, jarayonlari, xatti- harakatlari va faoliyatining dinamikasini aniqlaydigan turli xil
temperamentdagi bolalar bilan muayyan strategiya va taktikalarni ishlab chiqish hisoblanadi.
Shunday qilib, psixologik savodxonlik va psixologik kompetentsiya o`rtasidagi asosiy farq shundaki, savodli odam biladi, tushunadi (masalan, o`zini qanday tutish kerakligi, muayyan vaziyatda qanday muloqot qilish kerak) va barkamol shaxs bilimdan haqiqatda va samarali foydalanishi mumkin. turli masalalarni.muammolarni yechish, so`zdan ishga, umumiy fikrlashdan oqilona harakatlarga o`ta oladi. Barkamol o`qituvchi psixologiyani biladi va malakali o`qituvchi bu bilimlardan haqiqatan ham samarali foydalanadi, ya`ni. kattalar va bolalar psixologiyasini biladi va haqiqatda hisobga oladi. Psixologik kompetentsiyani rivojlantirish vazifasi nafaqat insonni ko`proq va yaxshiroq bilish, balki bu bilimlarni maktabning psixologik amaliyotiga kiritishdir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
