O‘zbekiston respublikasi madaniyat va sport ishlari vazirligi

Eksperiment,  tajriba  -  sinov  metodi  -  ushbu  tajriba  asosan  ta'lim-tarbiya 
jarayoniga aloqador ilmiy faraz yoki amaliy ishlarning tadbiqi jarayonlarini tekshirish, 
aniqlash  maqsadida  o‘tkaziladi.  Pedagogik  eksperiment  bu  ham  kuzatish  metodiga 
yaqin,  lekin  bularning  bir-biridan  farqi  shundaki,  pedagogik  kuzatishda  toza, 
ob'yektiv natija olish uchun hech kim mazkur jarayonga aralashmaydi, eksperimentda 
esa tadqiqotchi pedagog aralashadi, muayyan sharoitlar yaratadi, pedagogik jarayonga 
yangiliklar  kiritadi,  uni  bir  necha  marta  qayta-qayta  takrorlaydi.  Eksperimental 
tekshirish har doim yangi tajriba o‘tkazishni nazarda tutadi. Bu tajribaning mohiyati 
ta'lim-tarbiya  jarayonining  o‘tkazish  sharoitini  o‘zgartirishdan  iborat  bo‘ladi. 
Pedagogik eksperiment maqsadi dastlabki o‘qitish yoki tarbiya holatini o‘zgartirishda 
darsga  kiritilayotgan  aniq    metod  va  vositalar,  tanlangan  materiallar  muhimligini 
belgilab  qo‘yishdir.  Pedagogik  eksperiment  o‘tkazishdan  avval  tadqiqotchi  pedagog 
shu  ish  yuzasidan  oldiga  qo‘ygan  ilmiy  tushunchalar  asosida  maqsad  va  vazifalarni 
aniqlab olishi kerak. Masalan, faraz (o‘rtaga tashlangan yangi fikrni qanday holatda 
pedagogik  jarayonni  o‘zgartirishda  qaysi  ijobiy  natijalarni  kutmoqda);  tadqiqot 
ob'yekti  (qaysi  ta'lim  muassasasida  qaysi  fan  bo‘yicha  va  qaysi  bosqichdagi 
pedagogik  jarayon);  tadqiqot  predmeti  (shu  fanning  qaysi  o‘quv  material  bo‘yicha 
ishlamoqchi);  tadqiqot  dolzarbligi  (bu  tadqiqot  ilmga,  ta'lim-tarbiya  tizimiga  qaysi 
oziqa beradi); tadqiqot ilmiy yangiligi (tadqiqotchi o‘zi o‘ylab chiqqan qaysi fikr va 
g‘oyalarni taqdim qilmoqchi); nazariy muhimligi (ilmni qanday rivojlantiradi); amaliy 
muhimligi (ta'lim-tarbiya amaliyotiga nima beradi).