|
B) Kasb fanlari. Pedagogik fanlar. Etika va estetika. Madaniyat va san'at.
Jismoniy tarbiya va sport.
Talabalarga kasbiga puxta ega, jamiyatimizning iqtisodiyot, siyosat, fan va
madaniyat hayotida faol ishtirok etish uchun zarur bo‘lgan kasbiy bilim, ko‘nikma va
malakalar beriladi. Masalan, jismoniy tarbiya va sport ta'lim muassasalarida jismoniy
tarbiya nazariyasi, biologiya, bioximiya, odam fiziologiyasi, odam anatomiyasi, sport
pedagogikasi, sport psixologiyasi, gimnastika, gigiyena, massaj, tibbiyot va davolash
asoslari, yengil va og‘ir atletika, yakkakurash, ko‘pkurash va sport o‘yinlariga
qaratilgan fanlar kabi kasb fanlari o‘qitiladi. Bular oliy maktabning turmush bilan
bog‘lanishini mustahkamlash, talabalarni xalq xo‘jaligi va madaniyati turli sohalarida
faol mehnat qilishga, oliy kasbiy ta'limni joriy qilishga o‘quv reja va dasturlarda
70
qo‘yilgan barcha o‘quv ish va tadbirlarni amalga oshiradi. Shuning uchun ham kasb
fanlari oliy o‘quv yurtlarda tahsil olayotgan talabalarni ularning mutaxassisligi
bo‘yicha pedagog bo‘lishiga, ya'ni shu faoliyat sohasida ta'lim-tarbiya orqali o‘quvchi
bolaning inson rivojiga madat berish, shaxs kamoli shakllanishida uning bilimligi,
ma'naviyat va madaniyati, aqli va aqliy salohiyati, ruxiy va jismoniy xolati, hulq-
atvori va insoniylik sifatlarini o‘zlashtirish, shakllanish, kuchaytirish va
ko‘tarishlarning o‘rgatishiga qaratilgan bo‘lib, kasbiy pedagogika fani bilan
birgalikda yordam beradi.
Kasbiy pedagogika fani bilan birgalikda boshqa pedagogik fanlar, ya'ni
umumiy pedagogika, umumiy psixologiya, kasbiy psixologiya, pedagogik
texnologiya, pedagogik mahorat, kasbni o‘qitish metodikasi kabi fanlar har bir oliy
kasbiy ta'limni bitirgan sohasi bo‘yicha o‘qituvchilik qilishda, pedagoglik va
murabbiylik amaliyotida o‘quvchilarni ta'lim-tarbiyaning vosita va metodlarini
tanlashda, turli hil maktablarda, akademik litsey va kasb-xunar kollejlarilarda, oliy
ta'lim muassasalarida kasb amaliy tayyorgarlikni amalga oshirishda muhim o‘rin
egallaydi. Shuning uchun bu pedagogika fanlariga oliy ta'lim muassasalarida alohida
talab ko‘yiladi. Oliy o‘quv yurtlarida tarbiyalanayotgan talabalarni pedagogik
mahoratini oshirishda va ularni hayotda qullay olish bo‘yicha bular asosiy ixtisoslik
fanlar qatorida pedagoglar tayyorlash tizimini ajralmas bo‘g‘ini bo‘lib hisoblanadi.
Kasbiy pedagogika har doim kishi madaniyati va san'atiga va uning egallagan
ixlosligiga bog‘liq holda birdek ahamiyatga ega. Haqiqiy o‘qituvchi - bu, birinchi
navbatda, madaniyatli inson va san'at barcha turlarini puxta biladigan va qiziqadigan
shaxsdir. Madaniyat va san'at odamning go‘zal va nafis his-tuyg‘ularini ochib
beradi, ma'naviyat va odob-ahloqini ko‘taradi, har qanday pedagogik hodisani
madaniy-ma'rifiy jihatdan qarab chiqishga o‘rgatadi, inson tafakkurini oshiradi.
Pedagogikada madaniyat va san'at inson ma'naviy hayoti uchun zaruriy manba deb
ta'riflanadi. Kasbiy pedagogika o‘quvchi-talaba tarbiyasini ijtimoiy hodisa deb qarab
chiqib, odamning ehtiyojlari madaniyat va san'atga ham qaratilganligini, uning
taraqqiyoti bular bilan bog‘liqligini uqtiradi.
Jismoniy tarbiya va sport odamning jismoniy tarbiyasining tarkibiy qismi
hamda muhim vositasidir. Bu ilm olish, mehnat, ma'rifiy-axloqiy tarbiya bilan
chambarchas bog‘ligi hammamizga ma'lum. Jismoniy tarbiya va sport mazmuni
o‘quvchi-talabalarning salomatligini mustahkamlash, ularning har tomonlama
mohirligini o‘stirish, jismoniy va fiziologik sifatlarini shakllantirish, ish
qobiliyatlarini oshirish, ozodalik qoidalariga ko‘nikish, shaxsiy jismoniy
qobiliyatlarini rivojlantirish, iroda, tartib-intizom, jasurlik, kuch-quvvat, tezlik,
aqllilik, ziyraklik, chidamliliklarni kamol toptirishdir. Bu yo‘lda jismoniy tarbiya va
sport yoshlar pedagogikasining muhim qismidan birini bajarib kelmoqda, chunki
yoshlarimizning turmush tarzi, o‘qishi, mehnati va dam olishi mazmunli
shakllanishini ta'minlaydi, jismoniy kamolotga olib boradi.
71
Do'stlaringiz bilan baham: |
