O’zbekiston respublikasi jismoniy tarbiya va sport vazirligi o’zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti eshkak eshish nazariyasi va uslubiyati chirchiq-2020 yil

Akademik eshkak eshish. Akademik eshkak eshish sport turi mahkamlovchi moslamali akademik qayiqlarda bel, qo’l va oyoqlar muskullari kuchidan foydalanib, yo’nalishga teskari joylashib eshkak eshadigan siklik sport turi hisoblanadi. Akademik eshkak eshish XIX asrning birinchi yarmida Buyuk Britaniyada paydo bo’lgan. Akademik eshkak eshish rasman 1896 yilgi I Olimpiada o’yinlari tarkibiga kiritilgan, ammo noqulay ob-havo sharoiti musobaqalarni o’tkazishga imkon bermagan. 1900 yilgi II I Olimpiada o’yinlarida akademik eshkak eshish poygalari o’tkazilgan. 1962 yildan boshlab Jahon chempionatlari muntazam o’tkazib kelinmoqda.
Akademik eshkak eshishning ikkita asosiy turi mavjud:
Toq eshkakli qayiqlarda eshkak eshish. Bunda har bir sportchi eshkakni ikkala qo’li bilan ushlaydi. Eshkaklar qayiqning chap va o’ng bortlariga assimetrik joylashgan bo’lganligi uchun qayiq mustaxkam qurilgan, shunga ko’ra juft eshkakli qayiqlarga nisbatan og’irroqdir. Toq eshkakli qayiqlar boshqarish uchun maxsus rulga egadir (6-rasm).

6-rasm. Toq eshkakli qayiqlar: 1-ikki kishilik; 2-ikki kishilik boshqaruvchili; 3-to’rt kishilik; 4-to’rt kishilik boshqaruvchili; 5-sakkiz kishilik
Juft eshkakli qayiqlarda eshkak eshish. Eshkakchi har bir qo’lida alohida eshkakni ushlaydi. Eshkaklar toq eshkakli qayiqlarnikiga nisbatan kaltaroq. Ko’pchilik juft eshkakli qayiqlarda rul bo’lmaydi, qayiq eshkaklar harakati xisobiga boshqariladi (7-rasm).

7-rasm. Juft eshkakli qayiqlar: 1-bir kishilik; 2-ikki kishilik; 3-to’rt kishilik



8-rasm. Akademik eshkak eshish qayig’i
Akademik eshkak eshish jihozlari
Banka — taxta yoki plastmassadan tayyorlangan 4 ta g’ildirakli, maxsus yo’lak (rels) bo’ylab harakatlanuvchi o’rindiq.
Oyoq tirgagich — metal plastinka bilan qayiqqa mahkamlangan oyoq kiyimi, eshkak eshish vaqtida tayanch va itarilish uchun foydalaniladi. Odatda, boshqaruvchisiz qayiqlarda bitta eshkak eshuvchilardan birining o’ng oyoq kiyimi boshqaruv mexanizmiga bog’langan bo’ladi. Natijada qayiq yo’nalishini moslashtirish imkoni paydo bo’ladi.
Rul — bir tomondan “T” shaklidagi metal plastinka (tros yon tomonlariga mahkamlanadi, markaziy bo’rtiq boshqaruvchi uchun mo’ljal vazifasini bajaradi) ikkinchi tomondan metal dastakka mahkamlangan (suvda turuvchi) moslama.