O’zbekiston respublikasi IIV farg’ona viloyati ichki ishlar boshqarmasi oxunboboyev tumani ichki ishlar bo’limi

Glyukozaning pentozofosfat siklida(apotomik yo‘l) parchalanishi va uning fiziologik ahamiyati

Glyukozaning pentozofosfat hosil qilish yo‘li bilan parchalanishi hujayra sitoplazmasida yuz beradi. Pentozofosfat sikli yoki apotomik parchalanish yo‘lining ochilishi Varburg, Linman, Dikkens va V.A. Engelgardtlarning nomi bilan bog‘liédir. Ular hayvon hujayrasida (masalan, eritrotsitlarda) geksozafosfatning ikki fosfotriozaga parchalanmasdan turib, to‘g‘ridan-to‘g‘ri oksidlanishini ko‘rsatibberganlar. Bu yo‘l bilan glyukozaning parchalanishi asosiy – aerob parchalanishdan glyukoza-6-fosfat hosil bo‘lishi bosqichidanoq farqlana boshlaydi. Agar aerob parchalanishda glyukoza-6-fosfat fruktoza-6-fosfatga, bu esa fosforlanib, fruktoza-1,6-difosfatgaaylansa,pentozofosfat siklida glyukoza-6-fosfat to‘g‘ridan-to‘g‘ri oksidlanib,ÑO2 ajratib chiqaradi va pentozofosfatga aylanadi. Shuninguchun,«pentozofosfat sikli»ni «uglevodlarnig to‘g‘ridan-to‘g‘ri oksidlanishi»hamdeyiladi.Uglevodlarning pentozofosfat sikli bo‘yicha parchalanishda birdaniga 6 molekula glyukoza-6-fosfat glyukoza-6-fosfat degidrogenaza fermenti (kofermenti NADF+) ta’sirida oksidlanib (6 mol NAD·H2 hosil qilib) 6 molekula 6-fosfoglyukonolaktonga aylanadi. Bu esa fosfoglyukonolaktonaza fermenti ta’sirida 6 molekula H2O biriktirib, 6 molekula fosfoglyukonat hosil qiladi. Fosfoglyukonatdegidrogenaza (kofermenti NADF+) fermenti ta’sirida esa 6 molekula CO2 va 6 molekula NAD·H2 ajralishi natijasida 5 fosfoglyukonat 6 molekula ribuloza-5-fosfatga aylanadi. Bu esa oraliq 3 «C», 4 «C», 7 «C» li metabolitlar (triozalar, tetrozalar, sedageptulozalar) paydo qilib bir molekula H2O biriktirilishi bilan, 2molekula fosfat kislota va 1 molpentoza (riboza) hamda 5 molekula glyukoza-6-fosfat bunyod qiladi.Pentoza-6-fosfat siklida uglevodlarning parchalanishi quyidagi tartibda boradi.Pentoza fosfat siklini yana glyukozaning «apotomikparchalanishi» «geksozomonofosfat shunti», «fosfoglyukonatli yo‘l» deb ham nomlanadi.