O`zbеkistоn rеspublikаsi хаlq tа’limi vаzirligi


To`g`ri fikrlarni aniqlang. Jadvalga “ha” yoki “yo`q” so`zlarini yozing



Download 0,87 Mb.
bet4/4
Sana02.07.2022
Hajmi0,87 Mb.
#730304
1   2   3   4
Bog'liq
Tabiiy va aniq fanlar ta’limi” kafеdrasi «biologiya fаni оyligi»

8. To`g`ri fikrlarni aniqlang. Jadvalga “ha” yoki “yo`q” so`zlarini yozing.
Sun’iy nafas oldiriladigan kishi
1. Tekis joyga chalqancha yotqiziladi. 
2. Boshi tagiga yostiq qo‘yiladi.
3. Yelkasi tagiga yostiq qo‘yiladi. 
4. Bemorning og‘ziga ikki qavat bint yopiladi.
5. Bir minutda 12-15 marta, har 4-5 sekundda og‘ziga puflanadi. 
6. Bir minutda 20-30 marta, har 2-3 sekundda og‘ziga puflanadi. 
7. Agar bemorning yuragi ishlab turgan bo‘lsa, to uning o‘zi nafas ola boshlaguncha sun'iy nafas oldirish davom ettiriladi.
8. Bemorning labi yara tishlari qonagan bo‘lsa u og‘izdan burunga usulida sun'iy nafas oldiriladi.
9. Bemorning labi yara va tishlari qonagan bo‘lsa u og‘izdan og`izga usulida sun'iy nafas oldiriladi.



1

2

3

4

5

6

7

8

9

ha

yo`q

ha

ha

Ha

yo`q

ha

ha

yo`q



9. Berilgan misollarga mos raqamlarni jadvalning “raqamlar” qismigaga yozing.



Misol



Misol

Muskulning ishi

Raqamlar

1

qo‘lni oldinga ko‘tarib turish

6

qo‘lni yuqoriga ko‘tarib turish

Muskulning statik ishi




2

yurish

7

sakrash

3

qaldirg`och holati

8

yozish

Muskulning dinamik ishi




4

yugurish

9

startoldi holati

5

tik turish

10

gapirish

9
. Berilgan misollarga mos raqamlarni jadvalning “raqamlar” qismigaga yozing.



Misol



Misol

Muskulning ishi

Raqamlar

1

qo‘lni oldinga ko‘tarib turish

6

qo‘lni yuqoriga ko‘tarib turish

Muskulning statik ishi

1,3,5,6,9

2

yurish

7

sakrash

3

qaldirg`och holati

8

yozish

Muskulning dinamik ishi

2,4,7,8,10

4

yugurish

9

startoldi holati

5

tik turish

10

gapirish



10. Katta qon aylanish doirasida qon qanday organlar orqali o`tish ketma - ketligini ifodalagan holda tegishli raqamlarni kataklarga yozing.
1) aorta qon tomiri; 2) yuqorigi va pastki kovak venalar; 3) o‘ng bo‘lmacha; 4) yirik, o‘rta va mayda arteriya tomirlari; 5) venalar; 6) to‘qima va organlar; 7) yurakning chap qorinchasi ;




10. Katta qon aylanish doirasida qon qanday organlar orqali o`tish ketma - ketligini ifodalagan holda tegishli raqamlarni kataklarga yozing.
1) aorta qon tomiri; 2) yuqorigi va pastki kovak venalar; 3) o‘ng bo‘lmacha; 4) yirik, o‘rta va mayda arteriya tomirlari; 5) venalar; 6) to‘qima va organlar; 7) yurakning chap qorinchasi ;

1

7

4

6

5

2

3




11. Tushirib qoldirilgan so`zlarni yozing.
1) Arterial qon bosimining normaga nisbatan ortishi _____________________deyiladi.
2) Arterial qon bosimining normaga nisbatan pasayishi ____________________deyiladi.


11. Tushirib qoldirilgan so`zlarni yozing.
1) Arterial qon bosimining normaga nisbatan ortishi gipertoniya deyiladi.
2) Arterial qon bosimining normaga nisbatan pasayishi gipotoniya deyiladi.


12. Muskullarni va ularning nafas olishda va nafas chiqarish harakatidagi muvofiqlikni aniqlang.
MUSKULLAR NAFAS OLISH HARAKATI
A. Tashqi qovurg`alararo muskullar qisqaradi 1) nafas olish harakati
B. Ichki qovurg`alararo muskullar qisqaradi 2) nafas chiqarish harakati
C. Diafragma qisqaradi
D. Bo`yin muskullari qisqradi
E. Qorin muskullari qisqaradi

A

B

C

D

E


















12. Muskullarni va ularning nafas olishda va nafas chiqarish harakatidagi muvofiqlikni aniqlang.
MUSKULLAR NAFAS OLISH HARAKATI
A. Tashqi qovurg`alararo muskullar qisqaradi 1) nafas olish harakati
B. Ichki qovurg`alararo muskullar qisqaradi 2) nafas chiqarish harakati
C. Diafragma qisqaradi
D. Bo`yin muskullari qisqradi
E. Qorin muskullari qisqaradi



A

B

C

D

E

1

2

1

1

2



13. Ovqatning fizik (A) va kimyoviy (B) o‘zgarishlarini aniqlang va mos harflarnijadvalning o`ng tomoniga yozing.

ovqatning og‘iz bo‘shlig‘ida tishlar yordamida maydalanishi




ovqat ichaklarning mayatniksimon harakati natijasida maydalanishi 




ovqat tarkibidagi yog‘larning lipazalar ta'sirida parchalanishi 




ovqat tarkibidagi oqsillaning proteazalar ta'sirida parchalanishi 




ovqat ichaklarning peristaltik harakati natijasida maydalanishi 




ovqat tarkibidagi uglevodlarning fermentlar ta'sirida parchalanishi 




13. Ovqatning fizik (A) va kimyoviy (B) o‘zgarishlarini aniqlang va mos harflarnijadvalning o`ng tomoniga yozing.

ovqatning og‘iz bo‘shlig‘ida tishlar yordamida maydalanishi

A

ovqat ichaklarning mayatniksimon harakati natijasida maydalanishi 

A

ovqat tarkibidagi yog‘larning lipazalar ta'sirida parchalanishi 

B

ovqat tarkibidagi oqsillaning proteazalar ta'sirida parchalanishi 

B

ovqat ichaklarning peristaltik harakati natijasida maydalanishi 

A

ovqat tarkibidagi uglevodlarning fermentlar ta'sirida parchalanishi 

B



14. Jadvalda berilgan gormonlar qaysi bezlardan ishlab chiqariladi va qanday funksiyani bajaradi?



gormonlar

bezlar

funksiyasi

tiroksin







paratgormon







androgen va esterogen







mineralokortikoid







glukokortikoid







timozin







adrenalin







insulin






GORMONLAR
A. Qalqon orqa.
B. Buyrakusti.
C. Qalqonsimon.
D. Ayrisimon.
E. Me'da osti.
GORMONLARNING FUNKSIYALARI
1) gormoni organizmda mineral tuzlar almashinuvi boshqarilishida ishtirok etadi;
2) erkaklar va ayollarning jinsiy bezlari funksiyasini kuchaytiradi,
3) organizmda oqsil va uglevod almashinuvini boshqarishda ishtirok etadi;.
4) organizmida kalsiy-fosfor almashinuvini tartibga solib turadi;
5) jinsiy bezlar funksiyasini pasaytirib, bolaning balog‘atga yetishini susaytiradi;
6) qondagi qand moddasining ortiqcha qismi jigar va muskul to‘qimalarida glikogen moddasi sifatida zahira holda to‘planishini ta'minlaydi.
7) arterial qon bosimini oshiradi, yurak qisqarishini tezlashtiradi, to‘qimalarda moddalar almashinuvini kuchaytiradi;
8) 65% dan ko‘prog‘i yod moddasidan iborat. Bu gormon organizmda moddalar almashinuvi jarayoni normal o‘tishida muhim rol o‘ynaydi.


14. Jadvalda berilgan gormonlar qaysi bezlardan ishlab chiqariladi va qanday funksiyani bajaradi?



gormonlar

bezlar

funksiyasi

tiroksin

C

8

paratgormon

A

4

androgen va esterogen

B

2

mineralokortikoid

B

1

glukokortikoid

B

3

timozin

D

5

adrenalin

B

7

insulin

E

6
GORMONLAR
A. Qalqon orqa.
B. Buyrakusti.
C. Qalqonsimon.
D. Ayrisimon.
E. Me'da osti.
Zarur adаbiyotlаr

1. Karimоv I.A Barkamоl avlоd-O`zbеkistоn taraqqiyotining pоydеvоri. -T.: “Sharq”, 1997 y.


2. Karimоv I.A. Yuksak ma’naviyat-еngilmas kuch.-T.: «Ma’naviyat», 2008 y.
3. Matеmatik fanidan uzviylashtirilgan DTS va o`quv dasturlari Rеspublika ta’lim markazi Tоshkеnt -2010.
4. Allamuratоv M. va bоshkalar. Umumiy urta ta’lim maktablarida biоlоgiya fanidan amaliy va labоratоriya mashgulоtlarini utkazish buyicha uslubiy kullanma. T., "Talkin", 2007.
5. Aminоv B., T.Tilоvоv. Оdam va uning salоmatligi. Ukituvchi kitоbi. Tоshkеnt, "Ukituvchi" 2003y.
6. A.A’zamоv, A.Yusupоv. O’quvchilarga bilim bеrishda innоvatsiоn usullardan fоydalanish. Tоshkеnt 2006 yil.
7. Babanskiy Yu.K. Х,оzirgi zamоn umumta’lim maktabida o’qitish mеtоdlari - T.:Ukituvchi, 1990.
8. 5-9 sinflar uchun yaratilgan yangi elektron darsliklar.
Saytlar:
1. www.nambiolog.zn.uz
2. www.ziyonet.uz
3. www.ziyouz.uz
4. www.ta’lim.uz
5. www.uzedu.uz

Tabiiy va aniq fanlar ta`limi


kafedrasining o`qituvchilari: Begliyev S.



Download 0,87 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish