O‘zbekiston Respublikasi Хalq ta’limi vazirligi tasdiqlagan тoshkenт 2005

Darsning maqsadi: Kremniyning fizik va kimyoviy xossalari, eng muhim birikmalari SiO₂ va H₂SiO₃ haqida o‘quvchilarga nazariy bilimlar berish.

Dars quyidagi reja asosida bayon etiladi:

1. 
   Fizik xossalari
   
2. 
   Kimyoviy xossalari
   
3. 
   Kremniy (IV)-oksid
   
4. 
   Metakremniy kislotasi
   
5. 
   Metakremniy kislotasi tuzlari
   

Darslikdagi §13 muhokama qilingandan so‘ng, quyidagi muammo o‘rtaga tashlanadi:

M_r(CO₂)=44; Mr(SiO₂)=60; M_r(SO₂)=64 ekanligi va shu bilan birga CO₂ va SO₂ gaz modda bo‘lsada, SiO₂ nima uchun qattiq, qiyin suyuqlanuvchi modda? Izohli javob bering.

CO₂ va SO₂ lar molekulyar kristall panjaralar hosil qilib, O=C=O va O=S=O tuzilishga ega.

SiO₂ esa atom kristall panjara hosil qiladi, kristall panjara tugunlarida kremniy va kislorod atomlari joylashadi hamda uning molekulyar massasi 60n holida bo‘ladi.

Mavzuni mustahkamlash maqsadida quyidagi masala va mashqlarni ishlash maqsadga muvofiq:

1. 
   Quyidagi o‘zgarishlarni amalga oshirishga imkon beradigan reaksiya tenglamalarini yozing.
   

2. 
   Kremniy va uning birikmalarini xalq xo‘jaligida ishlatilishini aks ettiradigan jadval tayyorlang.
   
3. 
   Тarkibida 70 % kremniy, 30 % uglerod bo‘lgan birikma qum bilan koksni aralashmasini 2000°C ga qadar qizdirib olinadi. Reaksiya natijasida is gazi ham ajralib chiqadi. Moddani hosil bo‘lish reaksiya tenglamasini yozing va formulasini aniqlang. Shu birikmadan 1 t olish uchun 2 % dan qo‘shimchalari bo‘lgan har qaysi boshlang‘ich moddadan qanchadan kerak bo‘ladi?