O‘zbekiston Respublikasi Хalq ta’limi vazirligi tasdiqlagan тoshkenт 2005

Eritmalari yoki suyuqlanmalari elektr tokini o‘tkazmaydigan moddalar elektrolitmaslar deb ataladi.

Elektrolitning suv yoki boshqa qutbli erituvchi ta’sirida erishida hamda yuqori temperatura ta’sirida suyuqlanganda ionlarga ajralishi hodisasi elektrolitik dissotsialanish deb ataladi

Elektrolitik dissoyilanish jarayoni qaytar reaktsialardir.

HClH⁺+Cl^-; Na₂SO₄2Na⁺+SO

• 
  Elektrolitik dissoyilanish nazariyasini 1887 yilda S.Arenius kashf etgan.
  

 Eritmadagi elektrolit molekulalarini qncha qismini ionlarga ajralagnligini bildiruvchi kattalik dissotsilanish darajasi deb ataladi va   harfi bilan belgilanadi.

• 
  Ma’lum temperaturada dissotsiyalangan molekulalar sonining, erigan moddaning dastlabki molekulalari soniga nisbati elektrolitning dissotsialanish darajasi () deb ataladi
  
• 
  Dissotsialanish darajasi erituvchi va erigan elektrolit tabiatiga, eritma konsentratsiyasiga, temperaturaga bog‘liq bo‘ladi
  
• 
  Dissotsialangan va dastlabki molekulalar orasidagi muvozanat konstantasi dissotsialanish konstantasi deb ataladi
  
• 
  Dissotsialanish konstantasi erituvchi va erigan elektrolit tabiatiga, temperaturaga bog‘liq bo‘ladi, lekin konsentratsiyaga bog‘liq bo‘lmaydi
  
• 
  Dissotsialanish konstantasi quydagicha ifodalanadi:
  

ABA⁺+B^-; K=
Bunda: va moddalarning muvozanat paytdagi kontsentratsiyasi.
-elektrolitning muvozanat paytdagi kontsentratsiyasi.
Juda kuchsiz elektrolitlar uchun : K=C² bundan = yoki C=
K=dissotsialanish konstantasi.
C=eletrolitni (juda kuchsiz) konsentrtsiyasi
=dissotsilanish darajasi.

• 
  Kuchli asos va kuchsiz kislotadan hosil bo’lgan tuzlar (KNO₂, Na₂CO₃,K₂S va …) suvda eritilganda gidrolizlanadi.
  

Na ₂CO₃+HOH2Na⁺+HCO^-₃+OH^-
Bunday tuzlarning suvdagi eritmasi ishqoriy muxitga ega bo’ladi.

• 
  Kuchsiz asos va kuchli kislota hosil bo’lgan tuzlar (ZnCl₂, Al₂(SO₄)₃,Cu(NO₃)₂ …) suvda eritilganda gidrolizlanadi.
  

ZnCl₂+HOHZnOH⁺ + 2Cl^- + H⁺
Bunday tuzlarning gidrolizlanishidan muxit kislotali bo’ladi.

• 
  Kuchsiz asos va kuchsiz kislotadan hosil bo’lgan tuzlar ( (NH₄)₂ CO₃, COONH₄, Cr₂ S₃ …) gidrolizlanganda hosil bo’lgan yangi asos va kislotani kuchiga qarab muxit turlicha bo’ladi. Yani gidroliz oxirigacha boradi.
  

CH₃COONH₄+H₂OCH₃ COOH+NH₄OH
(CH₃COO^- +NH₄⁺ +H₂O CH₃COO+NH₄OH)

• 
  Juda kuchsiz asos va juda kuchsiz kislotadan hosil bo’lgan tuzlarning gidrolizi oxirigacha sodir bo’ladi.
  

Cr₂S₃+6H₂O Cr(OH)₃  + H₂S
Bunday xollarda eritmani muxiti gidroliz natijasida hosil bo’lgan kislota va asosning kuchiga qarab kuchsiz kislota yoki kuchsiz ishqoriy bo’ladi.

• 
  Kuchli asos va kuchsiz kislotadan hosil bo’lgan tuzlar gidrolizlanmaydi.