O‘zbekiston respublikasi fanlar akademiyasi

Keywords: Hopfield neural network, activation function, training and test samples, 
creditworthiness, scoring, pre –processing data. 
 
Кириш. Маълумки, бозор иқтисоди кенг ривожланган мамлакатларда 
тижорат банкларнинг кредит сиёсатига, уларнинг кредит портфели ва унинг 
сифатига, ундан фойдаланиш даражасига катта эътибор берилади, чунки кредит 
портфелининг тўғри ташкил қилиниши уларнинг самарали фаолияти 
кўрсатаётганидан далолат беради. Банклар фаолиятида кредит операциялари 
асосий ўринни эгаллагани учун уларнинг кредит портфелини тўғри ташкил қилиш 
банкларнинг самарали ва барқарор фаолият кўрсатиши учун имконият яратиб 
берувчи асосий омиллардан бири ҳисобланади. Кредит операцияларини олиб 
боришда йўл қўйилган камчиликлар банклар даромадининг камайишига, баъзи 
ҳолларда уларнинг синиб кетишига олиб келиши мумкин. Шу сабабли 
банкларнинг кредит портфели ва унинг сифатини назорат қилиб бориш тижорат 
банкларининг самарали фаолиятининг гаровидир. Кредит портфелини оқилона 
бошқариш эса кредит рискларини камайтиришнинг омили ҳисобланади [1,2]. 
Замонавий иқтисодий муҳит тижорат банклари фаолиятида мавжуд 
муаммоларнинг олдини олиш банк фаолиятини жаҳон банк амалиётига 
яқинлаштиришга эришиш кўп жиҳатдан улар фаолиятида юзага келувчи 

---

45 
рискларнинг олдини олишга, у билан боғлиқ илмий тадқиқотларни амалга 
оширишга боғлиқ. Аммо бугунги кунгача бу мавзуга бағишланган чуқур 
тадқиқотлар ўтказилмаган. 
Банкнинг мижозларни кредитлаш юқори суръатларда ривожланмоқда, банк 
шўъбалари олдида эса қатор муаммолар юзага чиқмоқда. Улардан энг муҳимлари 
ўзини оқламаган кредит сарф-ҳаражатларини бартараф этиш, қарзни ўз вақтида ва 
тўлиқ қайтарилишини таъмилаш, тўлашга лаёқатсизлик ҳатарини камайтириш 
[3,4]. 
Мижознинг кредитга лаёқатлилигини сифатли ва самарали баҳолаш 
юқорида қайд этилган муаммоларнинг ечими бўла олади. Бироқ мамлакатимизда 
кўпчилик банкларда кредит фаолияти ташкилот томонидан ишлатилган ва 
мижозларнинг кредитга лаёқатлилигини баҳолаш услуби мавжуд эмаслиги билан 
ажралиб туради. Мижозни кредитга лаёқатлилигини баҳолаш соҳасидаги изланиш 
банк томонидан баҳолаш услубини шакллантириш, кредит хатарини камайтириш 
ва якунида кредитни сифатли тақсимлашни яхшилаш имконини беради.