O’zbekiston respublikasi davlat soliq qo’mitasi

Ishsizlik darajasi iqtisodiyotda ishchi kuchlaridan foydalanish darajasini ifodalab, quyidagicha aniqlanadi:
ishsizlar soni 0.6

ishsizlik darajasi= ---------------------x100 % yoki --------- x 100=5%, ishchi kuchi 12

Mehnat faqat ishlab chiqarish jarayonini amalga oshirishning zarur sharti bo’lmasdan, balki inson uchun daromad olishning asosiy manbai, uning qobiliyatlarini ruyobga chiqarish vositasi hamdir. Shuning uchun ham ishsizlik darajasi mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini ifoda etuvchi muhim makroiqtisodiy ko’rsatkichlar qatoriga kiradi.

Ishchi kuchlariga bo’lgan talab va taklif, agarda bozor vositasida boshqariladigan bo’lsa, mavjud ishchi kuchlarini 100% ish bilan ta’minlanganligini tasavvur etish mumkin emas. Oz darajadagi ishsizlikning mavjudligi iqtisodiy ko’tarilish davrlarida ham tabiiy bir holat deb hisoblanadi.

Ishsizlik yoki ishchi kuchlarini ish bilan band bo’lmasligi ishlovchini ish joyiga majburan biriktirib qo’yilmagan har qanday mamlakatda yuzaga keladi. Mehnat yoshidagi insonni eski ish joyidan mahrum bo’lishiga va yangi ish joyi izlashga ko’plab sabablar mavjud. Ishsizlikni bir necha turlarga - friksion, strukturaviy va davriy ishsizlikka ajratiladi.