O’zbekiston respublikasi davlat soliq qo’mitasi

Bitta qo’y = 40kg bug’doy = 2 bolta = 2m gazlama.

Keltirilgan misolimizda bolta uchun boshqa tovarlar iste’mol qiymatining farqi yo’q. Tovarlar endi iste’mol qiymati emas, balki, bir-birlariga ayirboshlash qiymatiga ega bo’lgan tovarlar sifatida ishtirok etadi. Qiymatning bu kengaygan, to’la shakli tovar ayirboshlashda muxim bir qiyinchiliklarga duchor bo’ladi. Endi shunday Tovar-ning zaruriyati tug’iladiki, unga barcha tovarlarni almashtirish mumkin bo’lsin. Bu tovarga ega tovar ishlab chiqaruvchi o’zining xoxlagan tovarini mazkur tovar orqali egallashi mumkin bulsin. Tovar munosabatlarini rivojlanishi natijasida qiymatning umumiy shakli vujudga keladi.

40kg bug’doy=2 ta bolta= 20m gazlama= 3gr oltin=1ta qo’y.

Endi barcha tovarlar o’z qiymatlarini faqat bitta tovar iste’mol qiymatida namoyon etadilar. Qiymatning umumiy shakli qiymat shakllarining avvalgi shakllari-dan farqli o’laroq, tovarga sarflangan mavxum mexnat miqdoriga mos keladi. Umumiy ekvivalent tarzda barcha tovarlar ishtirok etishlari mumkin. Bu jarayon ob’ektiv xolda mazkur umumiy ekvivalent bo’lgan tovar (bizning misolimizda qo’y) barcha tovarlarga ayriboshlash xususiyatiga ega. Biroq turli davrlardan umumiy ekvivalent rolini xar xil narsalar bajargan va o’zgarib turgan.

Bu xol yana qiyinchilik va ziddiyatlarini keltirib chiqardi va kuchaytirdi. Tovar munosabatlarning kelgusi rivojlanishi ayrim jarayonlarda ma’lum bir ekvivalent bo’l-gan tovar turli mintaqa, mamlakatlarda ob’ektiv tarzda bir xil xususiyatlarga ega bo’li-shini taqozo etdi. Umumiy ekvivalent bo’lgan tovar osonlikcha mayda bo’lak qismlarga bo’linishi, o’z sifati va xajmini o’zgartirmasligi, ob-xavo, turli tabiat ta’sirlarda tez buzilmasligi, xamda uzoq masofalarga osonlik bilan olib borib, savdo-sotiq qilishda avzaliklarga ega bo’lishi va nixoyat, uni uzoq vaqtgacha to’plash va saqlash imkoniyat-larini o’zidan namoyon etish zaruriyati vujudga keldi.

Demak, qiymatning pul shakliga ob’ektiv extiyoj tug’ildi.