|
§ 8.1. Konstruktsiyalarni boshqarishning asosiy tushunchalari
Konstruktsiyalarni boshqarish ohirgi vaqtlarda investitsion konstruktsiyalarni amalga oshirishda eng yaxshi rejalshtirishning usuli maqomini olgan. Amerikalik baholanishlarga qaraganda, Konstruktsiyalarni boshqarish usullari konstruktsiyaning maqsadlariga erishishni yuqori sifatini va uni amalga oshirishdagi xarajatlarni 10-15 % gacha qisqartiradi. Konstruktsiyalarni boshqarishning asosisy tushuncha va usullarini ko’rib chiqamiz.
Konstruktsiya - bu vaqtinchalik faoliyat bo’lib, unikal(takrorlanmagan) maxsulot yoki xizmat yaratishga qaratilgan bo’ladi. “Vaqtinchalik” deyishning sababi, har bir konstruktsiyaning boshlanish va tugallanish nuqtasi bor, va bu nuqta maqsadga erishilganda yoki ushbu maqsadga erishib bo’lmaydi degan to’xtamga kelganda qo’yiladi.
“Unikal” deyilganda, yaratilayotgan xizmat yoki maxsulot, boshqa analoglardan ancha farq qilinishi tushuniladi.Konstruktsiyalarga misollar :uyni qurish, yangi qurilmani ishlab chiqish, biznes reinjineringi, dasturiy vositalarni yaratish yoki o’rnatish, rekalama kompaniyasini yuritish, saylovlarni o’tkazish. Konstruktsiyaning xizmat yoki maxsulot unikalligi konstruktsiyani amalga oshirish vaqtida uning xarakteristikalarini aniqlshga majbur qiladi.
Konstruktsiyalarni boshqarish – konstruktsiyaga qo’yilayotgan talablarni qondirish uchun bilim, tajriba va usullardan foydalanish va konstruktsiya qatnashchilarini kutish. Ushbu talab vakutishlarni qondirish uchun maqsad, muddat, xarajat, sifat va konstruktsiyaning boshqa xarakterisitikalarining optimal variantini tanlash kerak.
Konstruktsiyalarni boshqarish aniq mantiq bo’yicha, qaysiki turli sohadagi bilimlar va konstruktsiyalarni boshqarish usullari jamlashtiradi. Birinchi navbatda konstruktsiyaning bir yoki bir nechta maqsadi bo’lishi kerak. Maqsad deyilganda biz faqatgina oxirgi natijalarni emas, balki ularga erishish uchun qanday yo’llardan boorish kerakligi ham tushuniladi. Konstruktsiyaning maqsadlariga erishish turli xil
yo’llar orqali amalga oshirilishi mumkin. Ushbu usllarni taqqoslash uchun, qo’yilgan maqsadlarga erishish kriteriyalari kerak bo’ladi. Odatda bu kabi kriteriyalarga muddat vamaqsadlarga erishishda sarflangan xarajatlar tushuniladi. Shu bilan birga rejalashtirilgan maqsadlar vaturli xil variantlarni baholashda asosiy cheklovlar hisoblanadi.
Konstruktsiyalarni boshqarish uchun tayanch vositalar kerak. Konstruktsiyada natijalarga erishish yo’llari, ishlarni maqsad, sifat, muddat va narxlariga ta’sir qilish uchun qo’llanilayotgan texnologiyalardan va u yoki bu ishlarni bajarishda resurslarni belgilashdan foydalansh mumkib. Shunday qilib, qo’llanilayotgan texnologiyalar va resusrlarni konstruktsiyaning asosiy richaglari sifatida qarasak bo’ladi. Ushbu asosiylardan tashqari yordamchilari ham mavjud va ular asosiylarni boshqarishda ishlatialadi. Shu kabi yordamchi boshqaruv richaglarga misol uchun, kontraktlar- kerakli muddatlarga kerakli resurslarni chaqirish imkonin beradi. Undan tahqari resurslarni boshqarish uchun ishlarning samarali tashkilligi kerak bo’ladi. Bu konstruktsiyani boshqarish strukturasiga ham, konstruktsiya a’zolarining axborot almashinuvi tashkillashtirilganligiga ham bog’liq.
Konstruktsiyani boshqarishdagi ishlatiladigan axborot yuz foiz ishonarli bo’lavermaydi. Kiruvchi ma’lumotlarning aniqmasligi muhim va rejalashtirish jarayondia shartnomalarni tuzishda muhim. Noaniqliklarni analiz va hisoblash risklarni aniqlash bag’ishlangan. Har bir konstruktsiya o’zining amalga oshirilish jarayonida, konstruktsiyaning hayot sikli deb nomlanuvch har xil bosqichlardan o’tadi. Konstruktsiyani boshqarishda har xil funksiyalarni amalga oshirishda, loyiani boshqarish jarayonlari deb nomlanuvchi xarakatlar lozim bo’ladi. Boshqarish jarayonlari 6 ta asosiy guruhga bo’linadi, boshqarishning turli xil funksiyalarini amalga oshiradi:
Inisiatsiya jarayoni –Konstruktsiyani bajarishni boshlash qarorini qabul qilish.
Rejalashtirish jarayoni – Konstruktsiyani muvaffaqiyati uchun maqsad va kriteriyalarni aniqlash va Ularga erishish uchun ishlovchi sxemalarni ishlab chiqish.
Bajarish jarayoni –Rejani amalga oshirishda insonlarga yo’nalish berish va resurslari boshqarish.
Analiz jarayonlari –Rejaning tarkibini o’rganish va muvaffaqiyat kriteriyalari va qo’yilgan maqsadlar asosida konstruktsiyani boshqarish va To’g’irlovchi harakatlarni amalga oshirishda kerakli choralarni qo’llash.
Boshqaruv jarayoni –Kerakli bo’lgan to’g’irlovchi harakatlarni aniqlash, tasdiqlash va qo’llash
Tugallash jarayoni –Konstruktsiyani tugallashni formallashtirish va uni tartiblangan hlda ohiriga yetkazish
Konstruktsiyalarni boshqarishning amaliy usullari yordam beradi:
Maqsadga muvofiq bo’lgan investitsiyalarni tashkillashtirish;
Ishlarni moliyalashtirishning optimal sxemasini ishlab chiqarish;
Ish rejasini tuzish, ishni bajarish muddatlarini o’rnatish, resurslardan foydalanish, kerakli xarajatlar rejalashtirish;
Ish faoliyatni optimal boshqarish va Konstruktsiya ishtrikochilarining o’zaro bog’liq holda ishlashi;
Sifatni rejalashtirish va boshqarish;
Konstruktsiyaviy risklarni analiz qilish va boshqarish
Shartnomalarni optimal rejalashtirish va boshqairsh
Konstruktsiyalar arxivini olib borish va ularning amaliy tajribasini analiz qilish va kelajakdagi konstruktsiyalarda ulardan foydalanish
Konstruktsiya rejasi bo’yicha ishlash aniq natijalarni erishishga kerakli bo’ladigan faoliyatlardan tashkil topgan. Shunday qilib detalizatsiyaning eng quyi darjasida ish asosiy element hisoblanadi va bu uchun qandaydir vaqt sarflanadi, bu esa boshqa ishlarning boshlanishini to’xtatib turishi mumkin. Ishning tugallanganligi oxrigi maxsulot olinganligini (natijaga erishilganlikni) bildiradi.Ish bazaviy tushuncha hisoblanadi va konstruktsiyani boshqarish tizimlarida ma’lumotlarni tashkillashtirishning asosi hisoblanadi. Amaliyotda ishning yanada detalli bosqichiga yorliq berishda topshiriq iborasi ishlatiladi. Umumiy ma’noda bu ikki ibora ma’nodosh hisoblanadi. Topshiriq iborasi, rejalashtirishning boshqa
spesifik kontekstlaridaboshqacha formal ma’noga ega bo’ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
