Konstruksiyalash –bir martali va takrorlanmas tadbirlardir. Shu bilan birga, bir konstruksiyaning boshqa konstruksiyadan unikallik darajasi katta farq qilishi mumkin. Agar siz kottedjlar qurilishi bilan shug’ullanib ayni vaqtda 20-chisini qurayotgan bo’lsangiz, unda sizning konstruksiya unikalligi unchalik katta emas. Ushbu uyning bazaviy elementlari undan oldinroq qurgan 19 siniki bilan o’xshashdir. Unikallikning asosiy manbalari konkret spesifik ishlab chiqarishlarda ko’rish mumkin – uyning joylashgan joyida va atrof muhit landshaftida, materiallarning olinish joylari.
Boshqa tomondan, agar unikal qurilma yoki texnologiyani ishlab chiqarayotgan bo’lsangiz, siz unikal bo’lgan topshiriq bilan to’qnash kelgansiz. Siz oldin qilmagan ishlaringizni qilasiz. Va uzoq vaqtli tajribangiz sizga ushbu holatda imkoniyatlarni beradi, konstruksiyalashni bajarishda nimalarni kutsa bo’ladi, u tavakkalchilik va aniqmasliklarga to’la.
Konstruksiyalashni boshqarish
Lermantning mashhur qonunida aytilishicha: “Hohlagan texnik muammoni, yetarlicha pul va vaqt bilan hal qilish mumkin”, Lermant kuzatishi bo’yicha: “Sizga hech qachon yoki pul yoki vaqt yetishmaydi”. Lerman kuzatishi natijalari bo’yicha kelib chiqqan muammolarni hal qilishda loyiha usuli kelib chiqqan. Ushbu metodikaning turli hil faoliyat sohalarida ishlatilishi uning samaradorliligidan habar beradi. Agar siz menedjerdan uning loyihasining asosiy vazifasi nimadan iborat ekanligi so’rasangiz u: “Ishlarning bajarilishi taminlash” deb javob beradi. Agar tajribaliroq menedjerga ushbu savolni beradigan bo’lsak, biz ya’nada to’liqroq javob
olishimiz mumkin: “Ishlarning texnik topshiriq asosida va vaqtida bajarilishini ta’minlash” deb javob beradi. Asosan ushbu uch holat: vaqt, byudjet va ish sifati loyiha va konstruksiyalash boshqaruvchisining doimiy nazoratida bo’ladi. Ularni shuningdek loyiha va konstruksiyalashga yuklatiladigan asosiy cheklovlar deb tariflash mumkin. Loyiha va konstruksiyalash boshqaruvi deb, maksimal imkoniyatlardan foydalaib, cheklangan mablag’lar va vaqt ichida hamda shuningdek, oxirgi natijalarning sifati e’tiborga olinib boshqarish tushuniladi.
O’ttiz yildan ortiqdirki, konstruksiyalashni boshqarish texnologiyasini qo’llashda, konstruksiyalar boshqaruvchilariga yordam sifatida bir qancha usul va vositalar ishlab chiqilgan. Uch asosiy cheklovlardan eng qiyiti berilgan loyiha natijalarini nazorat qilishdir. Muammo shundan iboratki, topshiriqni nazorat qilish va shakllantirish juda qiyin. Ushbu kabi muammolarni yechishda ishlarning sifatini boshqarish usulidan foydalaniladi.
Loyiha va konstruksiyalashni boshqarish usullari tarmoqni rejalashtirishda, AQSHda 50-yillarning oxirida ishlab chiqilgan.1956-yilda “Dyupon” firmasidan Uniyac mashinasining hisoblash imkoniyatlarini o’rganayotib, u “Remington Rend” firmasi kapital qurilishni rejalashtirish bo’limidan D.Kelli bilan birlashadi. Ular “Dyupon” firmasi zavodlarini rivojlantirish ishlari grafiklarini EHM vositasida amalga oshirishmoqchi bo’lgan. Avval u Uolker-Kenni usuli deb nom oldi va keyinchalik, u Kritik Yo’l Metodi - KYP deb nom oldi. Parallel va mustqali ravishda AQSH ning dengiz kuchlarida PERT dasturlarni baholash va analiz qilish tizimi ishlab chiqildi. Ushbu usul “Loxid” korporatsiyasi va “Buz Aleend end Gemilton” konsalting firmalari tomonidan “Polaris” raketa tizimini ishlab chiqish loyihasida ishlatilgan, qaysiki 3800 ta asosiy podryadchik va 60ming dan ortiq amallardan tashkil topgan. PERT metodining qo’llanilishi dastur rahbariyatiga, aniq vaqt paytida nima ish qilish kerak, va uni kim qilish kerak va shuningdek alohida jaryonlarning vaqtida bajarilishini bashorat qilishga yordam berdi. Dastur yo’riqnomasi shunchalik omadli bo’ldiki, loyihani rejalashtirilganidan 2 yil oldin tugatishga muvaffaqiyat bo’lishdi. Yirik ishlab chiqaruvchi korporatsiyalar shu kabi boshqaruv metodlarini ishlab chiqarishni modernizatsiyalash va yangi maxsulotlarni
ishlab chiqrishda harbiylar bilan bir vaqtda qo’llashdi. Rejalashtirish metodikasini qo’llash keng qamrovda qurilishda ishlatildi. Misol uchun, Nyufaullenddagi Cherchil daryosidagi gidroelektr stansiyasi qurilishi. Loyihaning qurilishi 950 mln dollarni tashkil etdi. Gidro elektrostansiyasi 1967-yildan 1976-yigacha qurilgan Ushbu loyiha 100 dan ortiq qurilish kontraktlarini muajassam etgan, shuni takidlash kerakki ularning ba’zilari 76mln dollarni tashkil etgan. 1974-yilda loyiha rejadan 18 oy oldinlab ketgan va xarajatlar chizig’idan chiqib ketmagan. Loyiha buyurtmachisi Cherchill Falls Labrador Corp bo’lib, loyihani ishlab chiqish va boshqarishga Acress Canadian Betchel firmasini yollagan.
Birinchi bo’lib yirik kompaniyalar dasturiy ta’minotni o’zlarining loyihalirini qo’llab-quvvatlash uchun ishlab chiqarishgan, ammo keyinchalik loyihalarni boshqarish tizimlari dasturiy ta’minotlar bozorida paydo bo’ldi. Rejalashtirish asosidagi tizimlar Katta kuchli kompyuterlar va mini-EHM tarmoqlari uchun yartilgan.
Ushbu klassdagi asosiy ko’rsatkichlar yuqori miqdordagi kuchlanganlik va murakkab tarmoq rejalashtirishlar konstruksiyalarni yetarli detallarda tasvirlay olishlik qobiliyati bo’yicha baholangan. Ushbu tizimlar Tarmoq rejalashtirish bilan yaxshi tanish bo’lgan va spesifik terminlarni yaxshi tushungan, katta loyihalarni amalga oshira oladigan juda professional menedjerlar uchun mo’ljallangan. Qoida bo’yicha, konstruksiyalarni ishlab chiqish va konstruksiyalashni boshqarish bo’yicha konsultatisyalar konsalting firmalari tomonidan amalga oshiriladi.
Ayni vaqtda AQSHda konstruksiyalarni boshqarish tizimlar hayot faoliyatining ko’p qismida ishlatish odati paydo bo’lgan. Shuningdek rejalashtiriladigan konstruksiyalarning juda ko’pchiligi unchalik kata bo’lmagan konstruksiyalardan tashkil topgan. Har kunlik InfoWorld tomonidan o’rganilib chiqilgan ma’lumotlarga ko’ra, aholining ellik foizi 500-1000 dan tashkil topgan rejalarni qo’llab quvvatlaydigan tizimlar va faqatgina 20% foydalanuvchilar ishlari soni 1000 tadan ortiqligini o’rganib chiqishgan. Resurslarga keladigan bo’lsak, 38% foydalanuvchilar 50-100 turdagi resurslarni loyiha chegarasidaboshqarish imkoniyati bo’lar ekan, faqatgina 28% foydalanuvchilargina 100 dan ortiq
resurslarni boshqarish talab etiladi. Tabiiyki, konstruksiya menedjmenti foydalanuvchilari ortib borishi bilan, boshqarish usullarining turlari ham ko’payib boradi. G’arb kompyuter jurnallari konstruksiyalarni boshqarish tizimlarini boshqarish haqida maqolarlni doimiy chop etishmoqda, va shuningdek Boshqaruv yo’nalishlarda turli xil rejalshtirish muammolarini hal qilish va tarmoq rejalashtirishni analiz qilish bo’yicha maqolalar chop etishmoqda.
