O’zbekiston Respublikasi Axborot Texnalogiyalari va kommunikatsiyalarini Rivojlantirish Vazirligi Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot texnalogiyalari universiteti

Тезкор мурожат шарти таҳдиди (Race condition ѐки race hazard). Бу дастурий маҳсулотнинг ѐки электрон тизимнинг ўзини тутиш ҳолати бўлиб, чиқиш қиймати бошқариб бўлмас бошқа ҳодисалар кетма-кетлиги ѐки вақтига боғлиқ бўлади. Дастурлашда бу ҳолда хатолик юзага келиб, иккита сигнал биринчи чиқиш учун ҳаракат қилади. Бу ҳодиса асосан, дастурлашда параллел ҳисоблашда (thread) юзага келади. ²

Қуйида иккита оқим томонидан ўз қийматини бирга ошириш учун бажарган тезкор мурожати келтирилган. Агар тизим тўғри ишлаганда қуйидаги натижа олиниши шарт эди.

	Thread 1		Thread 2					Integer value
								0
	read value				←			0
	increase value							0
	write back				→			1
			read value		←			1
			increase value					1

1 Stamp Mark. Information security: principles and practice. 418 – с.

0. 
   Stamp Mark. Information security: principles and practice. 419 – с.
   

94

								III. НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР
				write back		→			2
	Аммо, тезкор мурожаат натижасида қуйидаги ҳолат келиб чиқди:
	Thread 1			Thread 2					Integer value
									0
	read value					←			0
				read value		←			0
	increase value								0
				increase value					0
	write back					→			1
				write back		→			1

Бу таҳдид мавжуд дастурий маҳсулотларда time-of-check-to-time-of-use (TOCTTOU) заифлиги мавжуд бўлади.

Одатда бу таҳдидларни олдини олишда дастурлаш тилларида глобал ўзгарувчини қулфлаб қўйиш усулларидан фойдаланилади.

SQL инексия (SQL injection). SQL инексия таҳдиди маълумотлар базасига тегишли бўлган таҳдид бўлиб, SQL сўровларга тақиқланган белгиларни киритиш ва бунинг натижасида маълумотлар базасида бошқа натижа олишга қаратилган. Бу таҳдид тури энг кўп учрайдиган таҳдид тури бўлиб, унинг ҳажми йилдан – йилга ортиб бормоқда.

Бу таҳдид асосан тақиқланган белгиларни текширмаслик натижасида келиб чиқади. Қуйида ушбу заифликни ўз ичига олган SQL сўрови келтирилган:

statement = "SELECT * FROM users WHERE name = '" + userName + "';"

Бу сўровга асосан айнан керакли фойдаланувчи номи маълумотлар базасидан қидирилмоқда. Агар бу сўров бузғунчи томонидан userName ўрнига ' OR '1'='1 киритилса, қуйидиги сўров ҳосил бўлади: