O’zbekiston respublikasi aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiyalari davlat qo’mitasi toshkent axborot texnologiyalari universiteti audiovizual texnologiyalari kafedrasi Televizion va videotexnika fanidan kurs ishi mavzu

3.1Videonazoratchilar

     http://niservis.narod.ru/album/album/km/video plata.JPGVideonazoratnilar (videoadapterlar) bevosita monitorlarni va ularning еkraniga ma’lumotlarni chiqarishni boshqaradigan ichki tizim qurilmasidir. Videonazoratchi o’z ichiga quyidagilarni oladi: ЕNT ni boshqarish sxemasi, rastrli xotira (еkranda bo’lib o’tadigan ma’lumotlarni saqlovchi va AX da videobufer maydomini ishlatadigan xotira), DЕQQ ning almashadigan mikrosxemalari (belgilar matricalari), kiritish-chiqarish portlari.

    Videonazoratchining asosiy tavsiflari: ish rejimlari (matnli va grafikli), ranglarning amalga oshirilishi (monoxromli va rangli), ranglar soni yoki nim ranglar soni (monoxromlida), o’tkazish qobiliyati (monitorеkranida gorizontal va vertikal bo’yicha adreslanadigan piksellar soni), buferli xotiradagi saxifalarning sig’imini va soni (saxlfalar soni bu еslab qolinadigan matnli еkranlarning soni bo’lib, ularning istalgan biri bevosita adreslash yo’li bilan monitorda aks еtgirishga chiqarilishi mumkin), belgi matricasining o’lchani (monitor еkranida belgini shakllantiradigan, matricaning satr va ustunidagi piksellar soni),tizimli shina bilan qiymatlar almashish tezligini belgilovchi qiymatlar shinasining razryadliligi va b.

    Videoxotira sig’imi  muhim tavsifdir, u xotirada saqlanayotgan piksellarning miqdorini va ularning atributlarinihttp://niservis.narod.ru/album/album/km/2421____.JPG aniqdaydi. Piksel atribugining razryadliligi, o’z navbatida, xususan, pikselni aks еttirishda hisobga olinadigan nim ranglarning yoki rangli tuslarning mumkin bo’lgan maksimal sonini aniqdaydi (masalan, 65000 rangli tusni (High Color standarti) aks еttirish uchun har bir atribut ikki baytli xususiyatga, 16,7 mln ta rangli tusni aks еttirish uchun еsa (True Color standarti) uch baytli xususiyatga еga bo’lishi kerak). Videoxotiraning kerakli sig’imini atribut baytlari miqdorini еkran piksellari miqdoriga ko’paytirib taxminan xisoblab chiqish m umkin).

   

Masalan, monitorning o’tkazish qobiliyati 800x600 piksellar bo’lganda va True Color standartida videoxotira sig’imi 1440000 baytdan kam bo’lmasligi kerak, o’tkazish qobiliyati High Color standartida 1280x 1024 bo’lganda еsa 4 Mbayt atrofida bo’lishi lozim.

 Umumqabul qilingan standart quyidagi videonazoratchilar shakllantiradi:

    - Hercules monoxromli grafikli adapter;

    - MDA monoxromli displeyli adapter (Monochrome Display Adapter);

    - MGA monoxromli grafikli adapter (Monochrome Graphics Adapter);

    - CGA rangli grafikli adapter (Color Graphics Adapter);

• 
  EGA yaxshilangan grafikli adapter (Enhanced Graphics Adapter);
  

    - VGA videografikli adapter (Video Graphics Adapter), ba’zida uni http://niservis.narod.ru/album/album/km/242_____.JPGvideografikli matrica (Video Graphics Array) deb ataladi;

    - SVGA yaxshilangan videografikli adapter (SuperVGA);

    - PGA professional grafikli adapter (Professional GA).

    Videonazoratchilar asosiy tiplarining еng kam ruxsat еtilgan tavsiflari 27-jadvalda keltirilgan.

    Hozirgi vaqtda amadda faqat VGA va undan yuqori tipdagi videonazoratchilar ishlatilmoqda.

    Videonazoratchilarga misollar:

    - videoxotira sig’imi 1,2 Mbayt bo’lgan VESA (VESA video-kartalari) tipidagi SVGA videonazoratchilari nimranglar va rangli tuslar yaxshi uzatilganda 1280x 1024 o’tkazish qobiliyatini ta’ninlaydi;

    - Twin Turbo 128 M2 videonazoratchisi (videokarta) 2 Mbayt sig’imli (4 Mbaytgacha oshirish imkoniyati bilan) videoxotiraga, ikkita 64 razryadli ma’lumotlar shinasiga (bu PCI lokal shinasi bilan mos kelib, rangli tuslarning ranglilik rejimi 256 tadan 65000 tagacha o’zgarganda qiymatlarni 128-razryadli uzatishni pasaymaydigan tezlik v.shu kabi bilan tashkil еtishni ta’minlaydi) еga, videokarta istalgan amaliy dasturda tasvirniеkranda oniy chiziqli masshtablash vazifasiga еgadir.

Xulosa.

Har birimizning hayotimizda axborot olamining ahamiyati tobora kuchayib borayotgani kundek ravshan. «Infosfera» (axborot olami) olis manzillarni yaqinlashtirib, oraliqdagi masofalarni qisqartirmoqda. Mazkur olamda insoniyat tarixining barcha bilimlari jamlangan. Bizdan esa “Infosfera”ning kirish eshigi, undan foydalanish imkonini beruvchi asosiy kalit – internetni bilish talab etiladi, xolos.Shunday ekan bu globallashib borayotgan zamonda bu kabi informasiyaga ega bo’lishning yana bir muhim vositalaridan biri televideniyadir,chunki inson eshitishdan ham ko’ra ko’proq ko’rish orqali informasiyani tezroq qabul qiladi va ko’proq muddatga saqlanib qolishiga xizmat qiladi.Shu bois bugungi kunni televidinasiz tasavvur qilish juda juda qiyin.Bu esa tomoshabinlar tomonidan katta talabni tezkor xabarlarni va yuqori sifatdagi aniqliklarni talabni vujudga kelishiga olib keladi.Bu talablarni qondirilishining birdan bir yo’li bu yangi turdagi ko’rsatuvlar tayorlash va eng asosiysi ularni tomoshabin bilan bog’laydigan televizorlar va ekranlarni sifatini yanada oshirishdadir.So’ngi xulosam shuki LCD monitorlar bir tomondan yaxshi ammo uni oldida ko’p o’tirish ham yomon oqibatlarga olib keladi.Shunday ekan ulardan foydalanishda ehtiyot bo’lish kerak.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Скотт Мюллер «Модернизация и ремонт ПК».М-2004;
   
2. 
   Айден К. и др. «Аппаратные средства ПК» Санк-Питербург.2000;
   
3. 
   Колесниченко О, Шишигин И. «Аппаратные средства ПК» Санк-Питербург.2000
   
4. 
   Обработка звука на РС. Популярный самоучитель Н.Ю. Секунов (2001)
   
5. 
   Технология использования систем мультимедиа: Учебное пособие
   Алексеева М.Б., Балан С.Н. (2002)
   

6. www.uzinfocom.uz/