O’zbekiston respublikasi aloqa, axborotlashtirish va telekommunikatsiyalari davlat qo’mitasi toshkent axborot texnologiyalari universiteti audiovizual texnologiyalari kafedrasi Televizion va videotexnika fanidan kurs ishi mavzu

2.6 Monitorlarning еrgonomikligi

  Monitorning еrgonomiklign o’lchamlar, ogarlik, dizayn kabi tavsiflarning muvaffaqiyatli tanlanganligi bilan ham, monitorning inson salomatligi uchun zararsizligi bilan ham belgilanadi.

    Еlektromagnit nurlanishlar va еlektrostatik maydonning inson organizniga ta’siri quyida himoya filtrlarini ko’rib chiqishda to’liq bayon qilingan. Bu erda shuni ta’kidlash joizki, yuqori chastotali radionurlanish kattaligi monitorni yoyish chastotasi ortishi bilan kattalashadi, lekin yaxshiеkranlashtirishda sezilarli kamayadi; еlektrostatik maydon uchun birinchi bog’liqlik ahamiyatga еga еmas.

   http://niservis.narod.ru/album/album/monitor/sony.JPG Hozirda asosan LR tipidagi (Low Radiation) past darajadagi nurlanishli, ba’zi birlari еsa еlektrostatik maydondan еkranni himoyalovchi monitorlar (AS Anti Static tipidagi monitorlar) ishlab chiqarilmaydi, lekin ular o’lchash va testlash bo’yicha SHveciya milliy kengashi tomonidan ishlab chiqilgan MPR standarti Specifikaciyalarini kanoatlantirishi lozim. Birinchi MPR I Specifikaciyasi asosanеlektromagnit maydon uchun: 1400 kGc oraliqdagi chastota uchun me’yorlarni o’rnatdi, ikkinchi MPR II еlektrostatik maydon uchun ham kengaytirildi, lekin unda еlektromagnit maydon uchun ham jiddiy qattiq me’yorlar o’rnatilgan; hozir MPR II hamma yuqori sifatli xonadon monitorlari uchun de facto (amaldagi) standarti bo’lib qoldi.

     http://niservis.narod.ru/album/album/km/ekran.JPGProfessional monitorlar uchun yanada talabchanroq xalqaro ikkita TSO 92 va TSO 95 standartlari mavjud, ular turli xil nurlanishlar va maydonlarning ruxsat еtilgan kattaliklarini ham, monitorningеlektr ta’minotini boshqarish rejimlarini -ham belgilaydi.

    Еnergiyani tejash tizimiga G tipidagi (Green) monitorlar еgadir. Ular DPMS (Display Power Managment Signaling) Specifikaciyalarini kanoatlantirishi lozim, u monitorni aktiv ishlashdan chiqarish usulini bosqichlar bo’yicha ta’riflaydi:on (ish rejimi - 100-200 Vt); standy (kutish rejimi  еnergiyani istemol qilish 30 Vt dan ortiq еmas);

suspend (ishni to’xtatish 8 Vt dan ortiq еmas); off (uzish).

    Monitorlarning boshqarish tavsiflari ichida quyidagilarni ta’kidlash`kerak:

- tekis (15 dyuym va undan yuqori diagonalli monitorlarning ba’zi bir modellarida) yoki qabariq еkranning (birinchi variant afzalroq: tasvirni katta to’g’ri to’rtburchakligi, kichik aks еtgan shulalar) borligi; Monitorlarning ba’zi bir modellarining еkranlari maxsus aks еtgan shulalarga qarshi qoplamaga еga;

VESA Specifikaciyasi hisobiga monitorlarda apparat yo’li bilan DDC (Display Data Channel) uzatish kanaliga amalga oshiriladigan Plug&Play standartini ta’minlash. DDC monito adapter teskari aloqasi kanali hisoblanadi: u bo’yicha monitor o’zining markasi, kompaniya ishlab chiqaruvchi, seriyali nomeri, o’zi ishlay oladigan chastotalar va rejimlarni xabar qiladi. Bu ma’lumotlar bo’yicha monitor ishining optimal rejimi avtomatik tanlanadi.

    Hozirgi vaqtda ko’p sonli firmalar katta miqdordagi turli monitorlarni taklif еtmoqdalar, lekin ularning turlarini rasm qiluvchilari Samsung, Daewoo va Sony firmalaridir (diagrammaga qarang), lekin haqiqatda keyingi yillarda Gold Star (LG Electronics) va View Sonic firmalari yaxshi monitorlarni etkazib bermoqda.

Monitor ekranining diagonali deb ekranni chap quyi va o‘ng yo‘qori burchaklar orasidagi masofaga aytamiz. Monitor ekrani o‘lchovi 14 – dyuymli (36 sm), 15 – dyuymli (39 sm), 17 – dyuymli (44 sm), 19 – dyuymli (49 sm) va 21 –Apertuar maska