O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi

Fuqarolarga xususiy mulk sifatida berilmaydigan va kimoshdi 
savdolarida meros qilib qoldirish sharti bilan umrbod egalik qilish 
uchun sotilmaydigan yerlarn RO„YXATI 
1. 
Shahar 
va 
shaharchalardagi 
umumiy foydalanishdagi yerlar 
(maydonlar, 
ko‗chalar, 
tor 
ko‗chalar, yo‗llar, sohil bo‗ylari, 
istirohat 
bog‗lari, 
skvyerlar, 
xiyobonlar, suvni muhofaza qilish 
zonalari, cho‗milish joylari va 
boshqalar). 
5. 
Shaharlarni rivojlantirish bosh 
rejalarida, 
mukammal 
rejalashtirish 
loyihalarida 
va 
obyektlarni (savdo va xizmat 
ko‗rsatish sohasi obyektlaridan 
tashqari) 
joylashtirish 
sxemalarida 
nazarda 
tutilgan 
yerlar 
2. 
Tabiat 
yodgorliklari, 
botanika 
bog‗lari yerlari 
6. 
Elektr quvvati uzatish liniyalari, 
kabel 
liniyalari 
va 
podstansiyalar, issiqlik, suv va 
kanalizatsiya trassalari hamda 
gaz quvurlari, umumdavlat aloqa 
liniyalari uchun ajratilgan yerlar 
va 
ulardagi 
inshootlar, 
suv 
xo‗jaligi inshootlari 
3. 
Sog‗lomlashtirish 
va 
tarixiy-
madaniy 
maqsadlarga 
mo‗ljallangan yerlar 
7. 
Xavfli 
moddalar 
bilan 
zararlangan 
va 
biogen 
zaxarlanishga uchragan yerlar 
4. 
Yer 
osti 
boyliklaridan 
foydalanish va ularni qo‗riqlash 
uchun berilgan yerlar 
8. 
Bosh 
yo‗llarga 
tutash 
yerlar 
Dehqon xo‗jaligining yerga egalik qilish va yerdan foydalanish 
sohasidagi huquq va majburiyatlari O‗zbekiston Respublikasi Yer 
kodeksining 39, 40-moddalarida (Yer egasi, yerdan foydalanuvchi, ijarachi 
va yer uchastkasi mulkdorining huquqlari va majburiyatlari) belgilangan. 
Unda yer egasi, yerdan foydalanuvchi, ijarachi va yer uchastkasi 
mulkdorining 9 ta huquqi hamda 11 ta majburiyatlari belgilab berilgan.
Dehqon xo‗jaligiga meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilishga 
berilgan tomorqa yer uchastkalari xususiylashtirilishi va oldi-sotdi, garov, 
hadya, ayirboshlash obyekti bo‗lishi, shuningdek bo‗linishi mumkin emas. 
Yer uchastkasiga meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilish huquqi 
kredit olish uchun garovga qo‗yilishi mumkin. Tomorqa yer 

---

163 
uchastkasining 
o‗lchami va chegaralari faqat dehqon xo‗jaligi 
boshlig‗ining roziligi bilan o‗zgartirilishi mumkin.
Dehqon xo‗jaligining yer uchastkasini davlat va jamiyat ehtiyojlari 
uchun olib qo‗yishga qonunda nazarda tutilgan hollarda, faqat boshqa teng 
qimmatli yer uchastkasi berilib, dov-daraxtlarning, buzilayotgan binolar va 
inshootlarning bozor qiymati qoplangandan keyin yoxud ular boshqa joyga 
ko‗chirilgandan yoki o‗zga binolar va inshootlar qurilgandan keyin hamda 
boshqa barcha zararlarning (boy berilgan foydani qo‗shgan holda) o‗rni 
qonun hujjatlarida belgilangan hollarda va tartibda to‗la hajmda 
qoplangandan keyin yo‗l qo‗yiladi. 
Yer uchastkasini davlat va jamiyat ehtiyojlari uchun olib qo‗yish 
tartibi O‗zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksining 206-moddasida, 
O‗zbekiston 
Respublikasi 
Yer 
kodeksining 
36-38-moddalarida, 
O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2011-yil maydagi 
146-son 
qarori 
bilan 
tasdiqlangan 
―Yer uchastkalari egalari, 
foydalanuvchilari ijarachilari va mulkdorlarining ko‗rgan zararlarini, 
shuningdek qishloq xo‗jaligi va o‗rmon xo‗jaligi ishlab chiqarishi 
nobudgarchiliklarining o‗rnini qoplash tartibi to‗g‗risida‖gi nizomda 
batafsil bayon etilgan.
Dehqon xo‗jaligiga meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilish 
huquqi asosida berilgan tomorqa yer uchastkasidan foydalanganlik uchun 
haq 
yer solig„i
tariqasida undiriladi. Yer solig‗i va uni to‗lash, hisoblash 
masalalari O‗zbekiston Respublikasi Soliq kodeksining XII bo‗limida 
(―Yer solig‗i‖) batafsil tartibga solingan.
Dehqon xo‗jaliklarining 
suv iste‟moli
ularga xizmat ko‗rsatuvchi suv 
iste‘molchilari uyushmalari tomonidan belgilanadigan suv obyektlaridan 
suv olish limitlari asosida belgilangan tartibda amalga oshiriladi.
Dehqon xo‗jaligiga beriladigan suvning sarfini hisobga olish hamda 
suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq to‗lash tartibi, shuningdek 
mazkur soliq bo‗yicha imtiyozlar qonun hujjatlari bilan belgilanadi. 
Xususan, fermer xo‗jaligining suv iste‘moli bilan bog‗liq faoliyatini 
huquqiy tartibga solishda O‗zbekiston Respublikasining ―Suv va suvdan 
foydalanish to‗g‗risida‖gi Qonuni, O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasining 2013-yil 19-martdagi 82-sonli qarori bilan tasdiqlangan 
―O‗zbekiston Respublikasida suvdan foydalanish va suv iste‘moli tartibi 
to‗g‗risida‖gi nizom, shuningdek O‗zbekiston Respublikasi Soliq 
kodeksining X bo‗limi (―Suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq‖) 
muhim ahamiyatga ega.