O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi

Fermer, dehqon xo„jaliklari va tomorqa yer 
egalarini qo„llab-quvvatlash jamg„armasi 
tashkil etildi. ―O‗zbekiston 
fermer, dehqon xo‗jaliklari va tomorqa yer egalari kengashi huzuridagi 
Fermer, dehqon xo‗jaliklari va tomorqa yer egalarini qo‗llab-quvvatlash 
jamg‗armasi to‗g‗risida‖gi nizom Vazirlar Mahkamasining 2018-yil
7-iyundagi 433-son qarori bilan tasdiqlandi. Nizom bilan Jamg‗armaning 

---

152 
asosiy vazifalari va faoliyati yo‗nalishlari, uni boshqarish, mablag‗larini 
shakllantirish va ulardan foydalanish, tijorat banklariga resurslar berish 
tartibi aniq belgilandi.
Fermer xo‗jaliklari faoliyatini barqaror ravishda tashkil etishda 
Vazirlar Mahkamasi qarorlari ham muhim o‗rin tutadi. Masalan, 
O‗zbekiston 
Respublikasi 
Vazirlar 
Mahkamasining 
2001-yil
10-sentyabrdagi 366-son ―Kichik korxonalar, dehqon va fermer 
xo‗jaliklarini mablag‗ bilan ta‘minlash, moddiy-texnik ta‘minlash, ularga 
bojxona imtiyozlari berish, bank xizmatlari va boshqa xizmatlar ko‗rsatish 
bo‗yicha qo‗shimcha chora-tadbirlar to‗g‗risida‖gi qarori bilan dehqon 
(yuridik shaxs maqomiga ega bo‗lgan) xo‗jaliklariga dastlabki 
(boshlang‗ich) sarmoyani shakllantirish uchun kreditlar ular davlat 
ro‗yxatidan o‗tkazilgandan keyin 6 oydan ko‗p bo‗lmagan davrda kredit 
olish uchun tegishli buyurtmanomalar bergan faqat yangidan ochilgan 
korxonalarga berilishi nazarda tutilgan.
O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2006-yil
21-apreldagi 67-son ―2006—2010-yillar davrida shaxsiy yordamchi, 
dehqon va fermer xo‗jaliklarida chorva mollari, birinchi navbatda 
qoramollar sonini ko‗paytirishni rag‗batlantirish dasturini amalga oshirish 
chora-tadbirlari to‗g‗risida‖gi qarori bilan Shaxsiy yordamchi va dehqon 
xo‗jaliklarida qoramol boqayotgan va yetishtirilgan chorvachilik 
mahsulotlarini sotayotgan fuqarolarning bandligi to‗g‗risida nizom 
tasdiqlandi. Unga ko‗ra, dehqon xo‗jaligida, kamida 4 sotix maydondagi 
tomorqa yerda band bo‗lgan yoki ushbu uchastkada qoramol yoxud 
kamida 50 bosh uy parrandasi boqish bilan shug‗ullanuvchi jismoniy shaxs 
tomonidan O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi 
byudjetdan tashqari Pensiya jamg‗armasiga bir yilda bir eng kam ish haqi 
miqdorida sug‗urta badallari to‗langanida uning uchun sug‗urta badallari 
to‗langan muayyan yil mehnat stajiga kiritiladi. 
O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017-yil
4-martdagi 119-son ―Dehqon xo‗jaliklari va aholining tomorqa yerlaridan 
samarali foydalanish, suvga chidamli, eksportbop daraxt plantatsiyalarini 
rivojlantirishga doir qo‗shimcha chora-tadbirlar to‗g‗risida‖gi qarori bilan 
bir qator maqsadli prognoz ko‗rsatkichlari bilan bir qatorda Dehqon 
xo‗jaliklari va tomorqa yer uchastkasi egalariga ajratiladigan kreditlarning 
qaytmaslik xavfini sug‗urta qilish bo‗yicha sug‗urta shyerikchiligi 
to‗g‗risida nizom ham tasdiqlandi.
Shuningdek, agrofirmalarga, dehqon xo‗jaliklari va tomorqa yer 
uchastkasi egalariga ajratiladigan kreditlarni maqsadli ishlatish, o‗z 

---

153 
vaqtida qaytarish bo‗yicha mas‘uliyatini oshirish maqsadida agrofirma 
muassislari va rahbarlarining kafilligini olish hamda berilgan kreditlarning 
qaytmaslik xavfini garov yoki kafillik mavjud bo‗lmagan taqdirda sug‗urta 
tashkilotlari tomonidan dehqon xo‗jaliklari va tomorqa yer uchastkasi 
egalariga ajratilayotgan kredit summasining 80 foizidan oshmagan 
miqdorida sug‗urtalash va sug‗urtaga imtiyozli yillik 1 foiz miqdorida 
to‗lov stavkalarini qo‗llash tartibi joriy etildi. 
Dehqon xo‗jaliklari faoliyatini huquqiy jihatdan ta‘minlashda 
Vazirlar Mahkamasining 2018-yil 18-martdagi 205-son ―Dehqon 
xo‗jaliklari va tomorqa yer uchastkalaridan samarali foydalanishni tashkil 
etish chora-tadbirlari to‗g‗risida‖gi qarori alohida ahamiyatga ega.
Qaror bilan ―Dehqon xo‗jaliklari va tomorqa yer uchastkalaridan 
samarali foydalanishni tashkil etish va monitoringini yuritish tartibi 
to‗g‗risida‖gi nizom tasdiqlandi. Nizomda tomorqa yer uchastkalarida 
ekiladigan ekinlar hamda boqiladigan chorva mollari va parrandalar sonini 
o‗rganish va prognoz ko‗rsatkichlarni shakllantirish, tasdiqlash hamda 
ijroga qaratish tartibi, tomorqa yer uchastkalaridan samarali foydalanishni 
tashkil etish, tomorqa yer uchastkalarida yetishtirilgan mahsulotlar 
hisobini yuritish va ularning sotilishini tashkil etish hamda tomorqa yer 
uchastkalaridan samarali foydalanish monitoringini yuritish va natijasi 
yuzasidan choralar ko‗rish masalalari huquqiy jihatdan tartibga solindi.
Dehqon xo‗jaliklari faoliyatini tashkil etishda 
idoraviy normativ-
huquqiy hujjatlar 
ham munosib o‗rin egallaydi. Xususan, O‗zbekiston 
Respublikasi Adliya vazirining ―Tijorat tashkilotlari ta‘sis hujjatlarining 
namunaviy shakllarini tasdiqlash to‗g‗risida‖gi buyrug‗i (O‗zbekiston 
Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2016-yil 20-dekabrda ro‗yxatdan 
o‗tkazildi, ro‗yxat raqami 2848) asosida dehqon xo‗jaligi ustavining 
namunaviy shakli tasdiqlangan (7-ilova).
O‗zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2006-yil
5-iyulda 1591-son bilan davlat ro‗yxatdan o‗tkazilgan ―Shaxsiy 
yordamchi, dehqon va fermer xo‗jaliklariga naslli mollarni auksion 
(kimoshdi savdosi) orqali sotishni amalga oshirish tartibi to‗g‗risida‖gi 
nizom tasdiqlangan. Unda auksion savdosida ishtirok etish shartlari, 
auksion savdosini tashkil etish, auksion savdosi komissiyasi, auksion 
savdosini o‗tkazish va boshqa masalalar atroflicha tartibga solingan. 
Shuningdek, O‗zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 
2012-yil 13-yanvarda 2314-raqami bilan ro‗yxatdan o‗tkazilgan ―Yakka 
tartibda uy-joy qurish (dehqon xo‗jaligini yuritish) uchun yer 
uchastkalariga meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilish huquqini 

---

154 
realizatsiya qilish bo‗yicha ochiq auksion savdolarini tashkil etish va 
o‗tkazish tartibi to‗g‗risida‖gi nizomda ham auksion savdolari o‗tkazishga 
tayyorgarlik ko‗rish va uni tashkil etish, auksion savdolarini o‗tkazish, 
auksion savdolari natijalarini rasmiylashtirish va yer uchastkasiga bo‗lgan 
huquqni realizatsiya qilish to‗g‗risida shartnomani tuzish, auksion 
savdolari yakunlari bo‗yicha hisob-kitob qilish, yer uchastkalariga bo‗lgan 
huquqlar bo‗yicha takroriy auksion savdolarini o‗tkazish kabi masalalar 
tartibga solingan.
O‗zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 2017-yil
19-dekabrda 2957-son bilan davlat ro‗yxatdan o‗tkazilgan ―Fermer 
xo‗jaliklarining a‘zolik badalini O‗zbekiston fermer, dehqon xo‗jaliklari va 
tomorqa yer egalari kengashiga o‗tkazish va tasdiqlanadigan smeta asosida 
xarajat qilish tartibi to‗g‗risida‖gi nizom bilan Kengash faoliyatini 
moliyalashtirish manbalari sifatida a‘zolik badallari, xayriya mablag‗lari 
va grantlar, tadbirkorlik faoliyatidan olinadigan daromad (foyda), qonun 
hujjatlarida taqiqlanmagan boshqa tushumlar nazarda tutildi. Nizomda 
mablag‗larni shakllantirish, mablag‗lardan foydalanish, javobgarlik va 
nazorat kabi masalalar belgilab berildi.