O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

Davlat va xo’jalik boshqaruvi idoralarning aktlari 
Normativ-huquqiy aktlar 
Hukumatga itoat etuvchi boshqa davlat boshqaruvi organlari tomonidan ham chiqariladi. 
Bular vazirliklar, davlat qo’mitalari, davlat konsyernlari va korporatsiyalarining qarorlari, 
buyruqlari va yo’riqnomalari bo’lishi mumkin. Bunday hujjatlarning ta’sir ko’lami, harakat 
doirasi va yuridik kuchi bu aktlarni o’rnatuvchi boshqaruv idorasining davlat organlari 
tizimida tutgan o’rni va uning vakolatlari bilan belgilangan. Ular qonunga, Farmonga va 
hukumat qaroriga muvofiq hamda shu aktlarning ijrosini ta’minlash maqsadida chiqariladi. 
Boshqaruv tizimidagi quyi turuvchi organning huquqiy akti undan yuqori turuvchi 
organning aktiga muvofiq bo’lishi shart. Respublika vazirliklari, davlat qo’mitalari va boshqa 
boshqaruv idoralarining qonunga, farmonga va hukumat qaroriga zid hujjatlari Vazirlar 
Mahkamasi tomonidan bekor qilinishi ko’zda tutiladi. Vazirlar Mahkamasi o’z vakolati 
doirasida 
Qoraqalpog’iston 
Respublikasi 
Vazirlar 
Kengashining 
O’zbekiston 
Konstitutsiyasiga, qonunlariga, O’zbekiston Prezidenti Farmonlariga va Vazirlar 
Mahkamasining qarorlariga zid bo’lgan qarorlari va farmoyishlarining ijrosini to’xtatib 
4
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti. Xabarnoma. 1993. № 10, 20-bet. 
5
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarorlari, 1993yil, aprel, №172. 
6
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti. Xabarnoma, 1993, № 10, 45-bet. 
7
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahsamasining qarorlari, 1993yil iyun, № 290. 

---

141 
qo’yish huquqiga ega
8
. 
5) 
Mahalliy vakillik va ijroiya organlarining aktlari
Mahalliy vakillik va ijroiya organlari Konstitutsiya, qonunlar, Farmonlar, hukumat 
qarorlari, markaziy davlat va xo’jalik boshqaruvi organlarining aktlariga muvofiq holda va 
ularni ijro etish uchun qaror va farmoyishlar qabul qiladilar. Mazkur huquqiy aktlar shu 
davlat organlari hokimiyati ta’sir etadigan hudud doirasida amal qiladi. Ular yuqorida 
sanalgan aktlarga zid bo’lib chiqsa, tegishli tartibda bekor qilinadi. Xususan, O’zbekiston 
Prezidenti, xuddi respublika boshqaruv organlarining aktlari singari, hokimlarning qabul 
qilgan g’ayriqonuniy hujjatlarini to’xtatadi va bekor qiladi (Konstitutsiyaning 93-modda, 13-
bandi). 
Yuridik adabiyotlarda huquqning manbai sifatida huquqiy odat, sud tajribasi (sud 
pretsedenti), xalqaro shartnomalar ham ko’rsatiladi. Odatlar faqat davlatning ma’qullashi 
tufayligina huquqiy odat sifatiga ega bo’lishi mumkin. Huquqiy odatlar qonun va boshqa 
normativ huquqiy aktlar amal qilmaydigan sharoitlarda qo’llanilishi mumkin. Sud tajribasi 
mavjud qonunlarni takomillashtirishda katta ahamiyatga ega. Xalqaro shartnomalarga 
kelganda, ularning mamlakat ichki huquqiy qoidalaridan ustuvorligi tan olinadi. 
O’zbekistonning deyarli barcha qonunlarida quyidagicha qoida mustahkamlanadi: «Basharti 
xalqaro shartnoma va bitimlarda O’zbekiston Respublikasining qonun hujjatlaridagidan 
o’zgacha qoidalar belgilangan bo’lsa, xalqaro shartoma va bitim qoidalari qo’llaniladi». 
Shunday qilib, qonun respublika normativ-huquqiy aktlari o’rtasida o’z yuridik kuchi 
jihatidan eng ustuvor o’rinni egallaydi. Shuning uchun ham qonun jamiyat huquqiy 
tizimining o’zagi sifatida maydonga chiqadi.