O’zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik instituti

avtonomiya metodi va avtoritar 
(geteronomiya) 
metodlari 
mavjud. 
Avtonomiya 
metodi asosida tartibga solinuvchi munosabatlar tarasrlar teng 
huquqli bo’ladilar hamda ular belgilangan vakolatlar doirasida mustaqil faoli dilar. Misol 
2
Явич Л. С. Сусщность права. - Л:ЛГУ, 1985, 206-bet. 

---

201 
uchun, fuqarolik huquqiy munosablarini olailik, ularda ishtirok etuvchi sub’yektlar qonun 
belgilagan me’yor ko’lamida o’z xatti-harakatlarini kelishuv, shartnoma asosida erkin 
belgilaydilar. 
Avtoritar 
metod deganda, ijtimoiy munosabat ronlik, buyruq (imperativ) tarzida 
qat’iy ta’sir tushuniladi. Masalan, ma’muriy-huquqiy va jinoiy munosabatlarni olaylik. Bu 
munosabatlarda bir tomonda davlat (davlat idorasi yoki vakolatli mansabdor tomonda 
namoyon bo’ladi, ikkinchi tomondan esa fuqaro maydonga chqiqadi. Ma’muriy yoki jinoiy 
javobgarlikni qo’llovchi vakolatli sub’yekt davlat hokimiyati nomidan ish ko’radi, avtoritar 
metodga tayanib huquqiy tartibga oshiradi. 
Demokratik jamiyatda huquqiy tartibga solish xususiyatlarga ega: 
* huquqiy tartibga solishning barqarorligi; 
* konstitutsiyaviy-tartibga solish ahamiyatining oshishi va ko’lamining kengayib 
borishi; 
* huquqiy tartibga solishning dialektik va dinamik sifatlarga egaligi; 
* iqtisodiy, siyosiy, madaniy va mafkuraviy hayot sohalarida huquqiy tartibga solish 
rolining o’sib borishi; 
* huquqiy tartibga solish jarayonida ijtimoiy o’zini o’zi boshqarish va ijtimoiy 
munosabatlarga jamoat ta’siri omillari hissasining o’sishi; 
* ijtimoiy xulq-atvorni oldindan belgilash, bashorat qilish (prognozlash), 
modellashtirish imkoniyatlarining oshib borishi; 
* huquqiy tartibga solishning xalqchilligi va samaraliligi; 
* huquqiy tartibga solishning faol, ijodiy xarakterga egaligi.