O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik Universiteti Jinoyat-protsessual huquqi darslik

Reabilitatsiya

To‘liq reabilitatsiya – shaxsni noqonuniy tarzda jinoiy javobgarlikka tortish va hukm qilish natijasida unga yetkazilgan moddiy, mulkiy va ma’naviy zararni bartaraf etilishini talab qilish huquqi

Qisman reabilitatsiya – shaxsga nisbatan qo‘llanilgan jazo yoki majburlov choralarining aybdorlik yoki jazoga sazovorlik holatiga monand ravishda hal qilinmaganligi tufayli yetkazilgan ziyonni qoplanishini talab qilish huquqi

12.2. Reabilitatsiya qilinuvchi shaxslar

Jinoyat-protsessual qonuni reabilitatsiya qilinuvchi shaxslarning doirasini ancha keng qilib belgilagan. Unga ko‘ra reabilitatsiya qilinish huquqiga quyidagi shaxslar ega:

– o‘ziga nisbatan sudning oqlov hukmi qabul qilinib, hukm kuchga kirgan shaxslar;
– jinoiy hodisa yuz bermaganligi, shaxsning qilmishida jinoyat tarkibi bo‘lmaganligi, jinoyat sodir etishda ayblangan shaxsning sodir etilgan jinoyatga daxli bo‘lmaganligi sababli jinoyat ishini tugatish to‘g‘risida qaror qabul qilingan gumon qilinuvchi, ayblanuvchi, sudlanuvchi;
– majburiy tibbiy xarakterdagi majburlov choralari qo‘llash to‘g‘risidagi ajrim bekor qilingan shaxslar;
– jinoyat ishini sudda ko‘rish chog‘ida gumon qilinuvchi, ayblanuvchiga nisbatan aynan shu ayblov bo‘yicha sudning qonuniy kuchga kirgan hukmi, ajrimi, qarori yoxud surishtiruvchining, tergovchining, prokurorning xuddi shu holat bo‘yicha va shu shaxsga nisbatan jinoyat ishi qo‘zg‘atishni rad etish yoki jinoyat ishini tugatish haqidagi qarori mavjud ekanligi aniqlangan shaxslar.

12.3. Reabilitatsiya turlari

Jinoyat-protsessual qonunchiligi shaxslarni reabilitatsiya qilishning quyidagi uch holatini belgilaydi:

1. 
   shaxsning sud, prokuror, tergovchi, surishtiruvchi tomonidan aybsiz deb topilishi;
   
2. 
   dastlabki tergov va sud muhokamasi vaqtida tergov, prokuratura va sud organlarining noqonuniy va asossiz harakatlari oqibatida shaxsga ziyon yetkazilishi;
   
3. 
   siyosiy qatag‘onlar tufayli aziyat chekkanlar.
   

Fuqarolik kodeksining 991-modadasida fuqaroga “qonunsiz hukm qilish”, “g‘ayriqonuniy tarzda jinoiy javobgarlikka tortish”, “qonunga zid ravishda qamoqqa olish yoki namunali xulq-atvorda bo‘lish kabi ehtiyot choralarini qo‘llash”, “noqonuniy tarzda qamoq bilan bog‘liq ma’muriy jazo chorasini qo‘llash” oqibatida yetkazilgan ziyon davlat tomonidan to‘liq ravishda qoplanishi haqidagi qoidalar belgilangan.
Jinoyat-protsessual kodeksining 302-moddasida reabilitatsiya qilish holatlariga, shuningdek shaxsning ishda ayblanuvchi tariqasida ishtirok etishga jalb qilingani tufayli vazifasidan qonunga xilof ravishda chetlashtirilganligi yoxud tibbiy muassasaga qonunga xilof ravishda joylashtirilganligi holatlari ham e’tirof etilgan.