O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik Universiteti Jinoyat-protsessual huquqi darslik

7. 14. Ekspertiza

(muallif – D.I.Kenjaboyev)

Ekspertiza – maxsus bilimlarni talab etadigan va surishtiruvchi, tergovchi, prokurorning qarori yoki sudning ajrimi asosida o‘tkazadigan tekshiruv hisoblanadi. Mazkur tergov harakati ish uchun ahamiyatli holatlar haqidagi ma’lumotlarni fan, texnika, san’at yoki kasb sohasi bo‘yicha bilimi bo‘lgan shaxs o‘tkazadigan maxsus tekshirish orqali olish mumkin bo‘lganda ekspertiza tayinlanadi. Surishtiruvchi, tergovchi, prokuror, sudya, mutaxassislar, xolislarning bunday bilimlarga ega bo‘lishi ekspertiza tayinlash zaruratidan ozod etmaydi.

Ekspert oldiga qo‘yilgan savollar va uning bergan xulosasi ekspertning maxsus bilimlari doirasidan tashqari chiqishi mumkin emas. Mazkur maxsus bilimlarga bo‘lgan ehtiyoj juda baland va muhim ahamiyat kasb etuvchi bir qator holatlar mavjud bo‘lib, ular Jinoyat-protsessual kodeksining 173-moddasida bayon etilgan.
Ekspert sifatida davlat sud-ekspertiza muassasasi eksperti, boshqa korxona, muassasa, tashkilot xodimi yoki boshqa jismoniy shaxs ishtirok etishi mumkin.
Belgilangan tartibda muomalaga layoqatsiz yoki muomala layoqati cheklangan deb topilgan shaxslar, shuningdek qasddan sodir etgan jinoyatlari uchun sudlanganlik holati tugallanmagan yoki sudlanganligi olib tashlanmagan shaxslar ekspert sifatida jalb qilinishi mumkin emas.
Jinoyat ishlari bo‘yicha ekspertiza o‘tkazilishi ketma-ketligiga ko‘ra, birlamchi, qo‘shimcha va qayta ekspertizaga bo‘linadi:

Birlamchi ekspertiza – aniq jinoyat ishidagi muayyan holat yuzasidan surishtiruvchi, tergovchi, prokuror qarori yoki sud ajrimi asosida o‘tkazilgan birinchi marotaba o‘tkazilgan ekspertiza.

Qo‘shimcha ekspertiza – ekspert (ekspertlar komissiyasi) xulosasidagi bo‘shliqlarning o‘rnini to‘ldirish uchun tayinlanadi va shu yoki boshqa ekspert (ekspertlar komissiyasi) tomonidan o‘tkaziladi.