O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik Universiteti Jinoyat-protsessual huquqi darslik

17.4. Ayb e’lon qilish, ayblovni oʻzgartirish, tugatish va toʻldirish. Tugatilgan ayblovni qayta tiklash

Jinoyat ishi boʻyicha dastlabki ayblov isbotlangan faktlarga asoslangan boʻlsa-da, kelgusida oʻzgartirish mumkin. Jinoyat ishini tergov qilish jarayonida yoki jinoyat sudlov ishlarini yuritishning keyingi bosqichlarida ba’zida ayblovdagi boʻshliqlarni toʻldirish yoki uni ifodalashdagi kamchiliklarni bartaraf qilish maqsadida unga ayrim oʻzgartirishlar, tuzatishlar kiritish, ayblovdan ayrim holatlarni chiqarish zaruriyati paydo boʻladi.

Oʻzbekiston Respublikasi JPKning 362-moddasida jinoyat ishi boʻyicha faqat dastlabki tergov bosqichida ayblovni oʻzgartirish, tugatish va toʻldirishni nazarda tutadi.
Ayblov sodir qilingan jinoiy hodisani tekshirish natijasida yuzaga keladi. Tergovchining shaxsni ayblanuvchi tariqasida ishtirok etishga jalb qilish toʻgʻrisidagi qarorda ifodalangan ayblov tergovchining oʻzi uchun ham qat’iy hisoblanmaydi. Ayblov jinoyatning ish uchun ahamiyatli boʻlgan barcha belgilarini oʻzida toʻliq aks ettirgunga qadar dastlabki tergov bosqichining oʻzida ham oʻzgartirilishi mumkin. Ayblovni oʻzgartirishning hajmi va mazmuniga koʻra ham quyidagi turlarini koʻrsatish mumkin.
Bular: a) ayblovni qisqartirish yoki qisman tugatish; b) ayblovni kengaytirish yoki toʻldirish; v) ayblovni yangidan ifodalash yoki toʻliq boshqasiga oʻzgartirish.
Mazkur holatlarda tergovchi yangi qaror chiqaradi va unda ayblovning soʻnggi mazmunini bayon qiladi.
Ayblovni qisqartirish yoki qisman tugatish deganda alohida epizodlar va qilmishlar boʻyicha ayblov tasdiqlanmaganda yoki ayblovdagi ayrim harakatlar oʻz tasdigʻini topmaganda yoxud jinoyat jami boʻyicha ortiqcha kvalifikatsiya qilinganida ulardan ayrimlarining chiqarilishi tushuniladi.

Mavzu boʻyicha xulosalar

Jinoyat ishida gumon qilinuvchi tariqasida va ayblanuvchi tariqasida ishtirok etishga jalb qilish surishtiruvchi, tergovchi va prokurorning qarori asosida amalga oshirilib, qaror himoya huquqini ta’minlash maqsadida ularga e’lon qilinishi va huquqlari tushuntirilishi shart. Ayblovni toʻldirish, oʻzgartirish va qayta tiklash toʻgʻrisida surishtiruvchi, tergovchi va prokuror tomonidan qaror qabul qilinadi.