O’zbekiston respublika oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Mamlakat  iqtisodi  oziq-ovqat  mahsulotlari,  energoresurslar  importiga  va 
qishloq xo’jalik xom ashyosi va qimmatli metallar eksportiga asoslangan edi. 
Xalq  xo’jaligining  bunday  mustamlaka  tarkibi  sharoitida  jahon  bozorida    raqobat   
qilish,  iqtisodiy  o’sishni  ta’minlash  va  aholini  turmush  darajasini  ko’tarish 
imkoniyatini  bera  olmas  edi.  SHuning  bilan  birga  O’zbekiston  raqobatbardosh 
tarkibga  ega  bo’lgan  milliy  iqtisodiyot  tarkibini  tashkil  qilish  imkoniyatlariga  ega 
edi.  Mamlakatning  yer  osti  va  yer  usti  boylik  resurslaridan  maqsadga  muvofiq 
foydalanish,  vujudga  kelgan  nomutanosibliklar  va  ziddiyatlarga  barham  berish, 
ijtimoiy  ishlab chiqarishning  tarmoq va hududiy tarkibini  qayta qurish lozim  edi.  
 
SHu  munosabat  bilan  O’zbekistonda  tarkibiy  tuzilish  siyosati  aniqlandi. 
U,  eng  avvalo,  respublikaning  iqtisodiy  va  siyosiy  mustaqilligini,  shuningdek, 
aholiga  munosib  turmush  sharoitlarini  yaratishni  nazarda  tutdi.  Tarkibiy  siyosat, 
qishloq  xo’jaligi  xom  ashyosi  va  mineral  resurslarni  chuqur  qayta  ishlashga, 
texnologik  jarayonlarni  tugallanganlik  darajasini  oshirishga,  mamlakat  yoqilg’i  – 

---

 
57 
energetika  va  oziq-ovqat  mustaqilligini  ta’minlashga  qaratildi.  Ilgari  tashqaridan 
keltirilgan  yuzlab  mahsulot turlari  shu yerning  o’zida ishlab chiqarila  boshlandi.  
 
Respublikada  industriyaning  tayanch  tarmog’i  hisoblangan,  ya’ni  yoqilg’i 
energetika,  aviatsiya  va  avtomobil  qurilish,  mashinasozlik,  ximiya  va  neftximiya 
sanoatidan  va  hokazodan  tortib,  to  yengil  sanoat  korxonalariga  hamda  juda  ko’p 
qishloq xo’jalik  mahsulotlarini  qayta ishlaydigan korxonalar qurildi. 
Respublikada  eng  katta  sanoat  tarmoqlari  bo’lib  yengil  va  yoqilg’i 
energetika  sanoati  hisoblanadi.  Oxirgi  yillarda  mashinasozlik  sanoatini  ulushi  1,5 
barobarga  oshgan  va  hokazo.  Buning sababi mamlakatimizda ichki va tashqi kredit 
vositalarining  asosiy  qismi  ishlab  chiqarishni  kengaytirish  uchun  baza  hozirlashga 
qaratilganligidadir.  Bu  avtomobilь  va  neftni  qayta  ishlash  zavodlari,  yangi 
avtomobilь  va  temir  yo’llar,  yengil,  to’qimachilik  va  oziq-ovqat  sanoatini  o’nlab 
yangi  va  zamonaviylashtirilgan  korxonalarni  qurishga  imkon  berdi.  1997  yilning 
o’zidayoq  Ko’kdumaloq  konida  kompressor  stantsiyasi,  Buxoro  neftni  qayta 
ishlash  zavodi,  Farg’onada  ip  yigiruv  fabrikasi  ishga  tushirildi.  Ma’lumki, 
O’zbekistonning  sanoat  qudrati  asosan  bir  necha  yirik  shaharlarda  to’plangan  edi. 
Mustaqillik  yillarida  amalga  oshirilayotgan  yirik  qurilishlarni  geografiyasi  ancha 
kengaydi.  Bu  siyosat  uzoq  vaqtdan  beri  hukm  surib  kelayotgan  sanoat 
taraqqiyotidagi  mintaqaviy  nomutanosiblik  va  ziddiyatni  sezilarli  yumshatdi. 
Tabiiyki,  iqtisodiyotni  tarkibini  takomillashtirishda  kompaniyachilikka  yo’l  qo’yib 
bo’lmaydi,  u  birdaniga  takomiliga  yetib  ham  qolmaydi.  Bu  o’zgarishlar  muntazam 
davom  etadigan  ijtimoiy-iqtisodiy  jarayon  bo’lib,  ular  davr  talabi  va  iqtisodiy 
siyosatdan  kelib  chiqib,  tarmoqlararo  hamda  tarmoqlar  ichida  to’xtovsiz  davom 
etaveradi. 
 
Prezident  I.Karimov  ―O’zbekiston  iqtisodiy  islohotlarni  chuqurlashtirish 
yo’lida‖  kitobida  ―Iqtisodiyot  tarkibini  tubdan  o’zgartirmay  turib  chinakam